چکیده:
امروزه با توسعۀ بهرهبرداری از آبراهههای بینالمللی در امور غیرکشتیرانی از جمله کشاورزی، صنعتی و بازرگانی این آبراههها بیش از پیش مورد توجه قرار گرفتهاند. همچنین با توجه به تغییرات اقلیمی، خشکسالی، بهرهبرداری بیرویه از آب، کمبود منابع آبی و افزایش جمعیت، منازعات بر سر آبراهههای بینالمللی تشدید یافته است. یکی از اصول متداول در حقوق بینالملل عمومی، اصل همکاری در بین کشورهاست که در منشور سازمان ملل متحد و شماری از معاهدات بینالمللی چندجانبه و دوجانبه از جمله کنوانسیون استفادههای غیرکشتیرانی از آبراهههای بینالمللی سال ١٩٩٧ بر آن تأکید شده است. منازعات آبراهههای بینالمللی در بین ایران و عراق در سالهای اخیر صورت حادتری به خود گرفته است که بدون همکاری بین دو کشور قابل حلوفصل نیست، ازاینرو اصل همکاری در زمینۀ آبراهههای بینالمللی بهعنوان موضوع این تحقیق مورد توجه قرار گرفته است. روش این تحقیق توصیفی و تحلیلی است. هدف این تحقیق این است که نشان دهد اصل همکاری تا چه حدودی در موافقتنامههای بینالمللی و موافقتنامههای دوجانبۀ بین ایران و عراق در زمینۀ آبراهههای بینالمللی انعکاس یافته و تا چه حدودی عملاً اجرا شده است.
Nowadays, the increased use of international watercourses for non-navigational purposes, such as agricultural, industrial, and trade use has put them in the spotlight. Meanwhile, global weather change, droughts, excessive uses of water resources, scarcity of water resources, and population growth have increased the conflicts over international waterways. One of the common principles in public international law is the principle of cooperation between the countries emphasized in the UN charter and a number of bilateral and multilateral agreements, including the 1977 Convention on the Law of Non-navigational Uses of International Watercourses. In recent years debates between Iran and Iraq over the use of international waters have intensified and it seems without cooperation between both countries these debates cannot be resolved. Therefore, the principle of cooperation regarding international watercourses has been chosen as the subject of this research. This research has applied descriptive and analytic methodology. The purpose of this study is to show to what extent the principle of cooperation is reflected or indeed implemented in the international and bilateral agreements on watercourses between Iran and Iraq.
خلاصه ماشینی:
منازعات آبراهه هاي بين المللي در بين ايران و عراق در سال هاي اخير صورت حادتري به خود گرفته است که بدون همکـاري بـين دو کشور قابل حل وفصل نيست ، ازاين رو اصل همکاري در زمينـۀ آبراهـه هاي بين المللـي بـه عنوان موضوع اين تحقيق مورد توجه قرار گرفته است .
اصـل همکـاري در بـين کشورهاي مشترک در آبراه ، بر احترام متقابل در بين اين کشورها اسـتوار اسـت و ايـن بهتـرين راه حل اختلافات آبي پيچيده في مابين است ، به خصوص در دنياي امروز که دولت ها بـه قواعـد و اصول تغييرناپذيري پايبندند که اين امر مـانع بهره بـرداري مشـترک از آبراهـه هـاي بين المللـي مي شود.
به همـين دليـل اسـت کـه کنوانسيون استفاده هاي غيرکشتيراني از آبراهه هاي بين المللي سال ١٩٩٧ در بند ١ مـادة ٨ بـر تعهد به همکاري دولت هاي آبراه به منظور بهره برداري بهتر از آبراه و تـأمين حمايـت لازم از آن براساس برابري در حاکميت ، تماميت ارضي ، منافع متقابل و حسن نيت تأکيد ورزيده است .
با وجود به رسميت شناختن اين نقش مهم ، کنوانسيون استفاده هاي غيرکشتيراني سال ١٩٩٧ به تجارب حاصله از طريق همکاري در کميسيون ها و سـازوکارهاي مشـترک موجـود در منـاطق مختلـف اشـاره دارد Convention on the Law of the Non-navigational Uses of) International Watercourses 1997, Article 8/2 and Leb, 2013:153).