چکیده:
شهرآشوب شعری است که در هجو یک شهر، نکوهش مردم آن شهر و یا در مورد پیشهها و صاحبان آن پیشهها و سرگرمیهای اجتماع سروده شده است و مسعودسعد سلمان را مبتکر این نوع ادبی دانستهاند. مسعودسعد از شاعران قرن پنجم وششم هجری قمری و نام بردار به بزرگترین حبسیه سرای شعر فارسی است. شعر مسعودسعد در قالبهای: قصیده، غزل، قطعه، مثنوی، ترجیع بند، مسمط، مستزاد و رباعی است و او را مبتکر قالب مستزاد نیز دانسته اند. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا، پس از بررسی سبک شهرآشوب های مسعودسعد خواهیم دید که زبان و ادبیات شاعر آمیخته به طنز و هزل است و این اثر بازتابی از اجتماع و زندگی مردمی است که دور از دربارها هستند. روش ما در سبکشناسی، بررسی ویژگی های زبانی (لایه های: آوایی، واژگانی، دستوری)، ویژگی های ادبی (لایۀ بلاغی که شامل بررسیهای بدیع معنوی و بیان است) و ویژگیهای فکری اثر است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است.
Shahr-ashoubs are a cycle of poems in the Qa`t`a form describing trades, manner of traders,amusements or satirize people and places and “Mas'ud-e Sa'd-e Salmaan” is the creator of the Shahr-ashoub genre . Mas'ud-e Sa'd-e Salmaan” is among the great Persian language poets of the fifth and sixth century A.H. and known as the greatest imprisoned Persian poet. His poems are in all of forms of poems simill than Qasideh (ode), Ghazal (sonnet), Qa`t`a, and… The subjects of his qasayed (odes) include praise of the king and greats of the era, prison conditions and his torments from prison and the times. They have deemed Mas'ud-e sa'd the creator of the Mostazad form of poetry, and writer of the first chronogram. he aim of this article is the study of Mas'ud-e-Sa'd-e Salmaan's style of Shahr-ashoubs. The methods used to examine poetic stile includes the examination of the nuances in language, culture and thought of these poems.
خلاصه ماشینی:
فصل نامه علمي تفسير و تحليل متون زبان و ادبيات فارسي (دهخدا) دورة١٣، شمارة٤٩، پاييز ١٤٠٠، صص ٢٠٩ -٢٣٧ تاريخ دريافت : ٩٨/٥/٩، تاريخ پذيرش : ٩٨/١٠/٢٦ (مقالۀ پژوهشي) سبک شناسي شهرآشوب هاي مسعود سعد سلمان پروين بخردي ١،دکترسيروس شميسا٢،دکترعبدالرضامدرس زاده 3 چکيده شهرآشوب شعري است که درهجويک شهر،نکوهش مردم آن شهرويادرموردپيشه هاو صاحبان آن پيشه هاوسرگرميهاي اجتماع سروده شده است ومسعودسعدسلمان رامبتکراين نوع ادبي دانسته اند.
دراين پژوهش با استفاده ازروش تحليل محتوا،پس ازبررسي سبک شهرآشوب هاي مسعودسعدخواهيم ديدکه زبان وادبيات شاعرآميخته به طنزوهزل است واين اثربازتابيازاجتماع وزندگيمردمياست که دورازدربارهاهستند.
ک:بتـول مهـدويوهمکـاران ،بهـار١٣٩٥،انـواع شهرآشوب وکهن ترين شهرآشوب صنفي ،فنـون ادبي ،سـال هشـتم ،شـماره ١،(پيـاپي ١٤)، صص ٥٤-٤٣)،امانخستين شاعري که دراين زمينه مجموعه اي مفصل وباتنوع موضـوعي فراوان ازاوبرجاي مانده ،همانامسعودسعدسلمان است واين اثرشاعرنشان ازنگاه ويـژه اوبدين ژانرادبي دارد.
ايـن مجموعه داراي ٩٢يا٩٤قطعه است که دروزن هاي مختلـف سـروده شـده وتعـدادابيـات قطعه هااز٢تا٩بيت متفاوت است وميتوان آن رادرزمرة شهرآشوب هـاي صـنفي قـرار داد.
دربرخي ازنسخه هابراي شهرآشوب هايک عنوان نوشـته شـده اسـت ٥ولـي بـه نظـر ميرسدکه اين عنوان هابعدهابه متن اضافه شـده باشـدچـراکـه دربيشـترآنهـاواژه هـاو عنوان هاي ذکرشده ،درمتن قطعه به کارنرفته است ،مانندقطعۀشمارة ٥که درمـوردبـت پايکوب بازيگر(واژگان فارسياي که امروزه واژه رقاص جانشين آنهاشده است )،سـروده شده ولي عنوان آن «صفت دلبررقاص کند»است .
برخـي ازواژه هـاي مربـوط بـه پيشه هاونام هاي کهن که امروزه فراموش شده ويـابـامتـرادف هـاي عربـي ويـاکلمـات جديدتري معمول شده است دراين شهرآشوب هاآمده است .