چکیده:
کتاب سه جلدی زمان و حکایت (1983-1985) پل ریکور (1913-2005) را مهشید نونهالی از فرانسه به فارسی برگردانده که در سال 1397 به صورت کامل از سوی نشر نی روانۀ بازار شده است. کتاب ریکور اثری دشوار به شمار میرود که فهم آن نیازمند آشنایی نسبتاً کاملی با رشتهها و شاخههای گوناگون علوم انسانی مانند فلسفه، تاریخ، ادبیات، روایتشناسی و ... است. به همین دلیل، در اینجا کمتر به مجلد سوم و بیشتر به مجلد دوم پرداخته میشود. دربارۀ ترجمه میتوان ادعا کرد امانت و دقت رعایت شده است اما کاستیهای فراوانی بهویژه در زمینۀ زبان فارسی در آن وجود دارد. فارغ از مشکلات دیگر، نثر مترجم فاقد پویایی و روانی لازم برای انتقال مفاهیم ریکور است؛ وسواس در ترجمه و عدم انعطاف نحوی، کتاب را به اثری دشوار تبدیل کرده است. افزون بر این، در حاشیۀ این مقاله به اشتباهات بنیادین مترجم در ترجمۀ چند اصطلاح مهم مانند حکایت/ روایت، داستان/ تاریخ و ... پرداخته میشود که پارهای از مشکلات خواننده را در فهم متن سبب شده است. نگارنده بر آن است که توجه مترجم به میراث مترجمان پیشین میتوانست بخشی از مشکلات ترجمه را بکاهد.
“Time and Narrative” (3 vol. 1983-1985) of Paul Ricoeur (1913-2005) was translated from French to Persian by Mahshid Nonahali, which was published fully by Nashr-e Ney in 2018. Ricoeur's book is a difficult work that requires relatively complete familiarity with various disciplines and branches of humanities such as philosophy, history, literature, narratology, etc. For this reason, less attention is paid here to the third volume and more to the second volume. Regarding translation, it can be claimed that fidelity and accuracy have been respected, but there are many problems, especially in the field of Persian language. Apart from other problems, the translator's prose lacks sufficient dynamic and fluency to convey Ricoeur's concepts; her obsession with translation and syntactic inflexibility has made the book a difficult work. In addition, the fundamental mistakes of the translator about some important terms such as anecdote/narrative, story / history, etc. are discussed, which have caused some of the reader's difficulties in understanding the text. The translator's attention to the heritage of previous translators could reduce some of the translation problems.
خلاصه ماشینی:
٣. بررسی صوری با جستجو و مقابلۀ ترجمۀ انگلیسی، میتوان متوجه امانت و دقت متـرجم در انتقـال مطالـب کتابی چنین مطول و دشوار شد و تنها یکی دو مـورد بـه چشـم آمـد کـه اهمیـت چنـدانی هم ندارند: جملۀ «همانطور که لایبنیتس میگفـت » افتـاده اسـت (ریکـور (١٣٩٧)، ٤٤٦/٢؛ Ricœur ((1984), 2/173 ارجاع به شمارة صفحۀ مطلب نقل شده فراموش شده است (نـک : همـان ، ٢/ ٢٤٣-٢٤٤؛ (Ibid (1984), 2/177 در بررسی ظاهری، مشکلات به نسبت حجم کتاب اندک و قابل اغمـاض اسـت .
بیتوجهی به میراث مترجمان پیشین روی هم رفته ، گاهی نونهالی به میراث مترجمان پیشین بیتوجه اسـت و بـرای اصـطلاحات جاافتاده واژگانی تازه ابداع میکند: خوانندة درگیر (implied reader) (ریکور (١٣٩٧)، ١٢٧/١) JI خوانندة ضمنی یا مسـتتر یا حتی تلویحی الگوبنیاد (paradigmatique) (همان ، ١٣٨/١) JI جانشینی نحوبنیاد (syntagmatique) (همان ، ١٣٨/١) JI همنشینی راویانگی (́narativite) (همان ، ١٨٥/١) JI روایت مندی (بـرای مشـکلات بـیش تـر ایـن اصطلاح نک : همینجا، ٦- )٣ صلاحیت روایی (tence narrativecompe) (همان ، ٣٥٧/١) JI توانش روایی چفت و بست (articulation) (همان ، ٧١/٢) JI تلفظ ، تولید، بیان ، فراگویی متمرکزسازی (focalization) (همان ، ٢٠٢/٢) JI کانونیسازی میتم (memythe) (همان ، ٢٢٤/١) JI اسطوره بن پیشایند (dantceante) (همان ، ٤٦٠/١) JI گذشته نگر پیشجویی (anticipation) (همان ، ٤٦٠/١) JI آینده نگر تنهاگویی (solilque) (همان ، ٣٣٦/٢) JI حدیث نفس ، تک گویی میتوان این مشکل را در بخشی که به کار ولادیمیر پراپ میپـردازد، بهتـر توضـیح داد.
نونهـالی از عبـارت «عملکـرد» (function) برای ترجمۀ اصطلاحی بسیار رایج در روایت شناسی استفاده کـرده اسـت کـه در میـان انبـوه ترجمـه هـای نابسـامان متـون روایـت شـناختی بـه «کـارکرد»، «خویشـکاری » و «نقش ویژه » معروف است و واقعاً دیگر نیازی به افزودن چهارمین معادل نیست : «منظور نویسنده از عملکرد پاره های کنش است ، یا به عبارت دقیق تر چکیده هـای کـنش ماننـد دور شـدن ، ممنوعیـت ، مرزشـکنی، پرسـش ، اطـلاع یـابی ، فریبکـاری، هـم دسـتی...