چکیده:
هدف از اصل جبران کامل خسارت قرار دادن شخص زیاندیده در شرایطی است که گویی قرارداد اجرا
شده است. در همین خصوص, مواد 75 و ۷۶ کنوانسیون بیع بینالمللی کالا" دو روش عینی و انتزاعی را
برای محاسبه خسارات ناشی از نقض قرارداد برای شخص زیاندیده پیش بینی کرده است. روش عینی در
تعیین میزان خسارت ناشی از نقض قرارداد عبارت است از روشی که در آن زیاندیده» مستحق مطالبه
مابه التفاوت قیمت قرارداد اصلی و قیمت معامله جانشین از شخص ناقض قرارداد است که این معامله
جانشین به منظور بازخرید یا بازفروش کالای موضوع قرارداد اصلی با رعایت شرایط لازم منعقد میشود.
روش انتزاعی نیز عبارت است از محاسبهی خسارات با هدف پرداخت مابهالتفاوت قیمت قرارداد و قیمت
روز (قیمت بازار) از سوی ناقض قرارداد به طرف زیاندیده قرارداد میباشد. علی رغم اینکه این دو روش
محاسبه خسارت در قوانین و مقررات حقوق ایران پیش بینی نشدهاند، ولی مانعی وجود ندارد که دادگاهها
برای جبران خسارت به این دو روش متوسل شوند. در اعمال روش های عینی و انتزاعی محاسبه خسارات،
رعایت اصل جبران کامل خسارت و قاعده تقلیل خسارت ضروری است.
خلاصه ماشینی:
١ با اين حال ، حق فسخي که طرفين ضمن انعقاد قرارداد مي توانند براي خود پيش بيني کننـد، بهتـرين راهکاري است که ميتوان اين شيوه از جبران خسارت را براي شخص زيانديده در نظر گرفت ؛ بـر همين اساس ، طبق اصل آزادي قراردادها که در نظام حقوقي ايران در قالـب مـاده ١٠ قـانون مـدني پذيرفته شده است ، هر يک از طرفين قرارداد ميتوانند به عنوان ضمانت اجراي عـدم اجـراي تعهـد از سوي طرف مقابل ، اين حق را براي خود شرط نمايد که در صورت نقض قرارداد از سوي طرف مقابل ، وي ضمن حق فسخ قرارداد، اقدام به انعقاد معامله جانشين نمايد و تفاوت بين قيمت قـرارداد اصلي و جايگزين را از طرف مقابل دريافت کند که ماده ٣٨٦ قانون مدني را ميتوان مويد اين امـر 2 دانست .
روش انتزاعي براي جبران خسارات زماني قابل استفاده است که روش عيني قابل اعمال نبـوده و نتيجه اي به دست ندهد( بريدگ ١، ١٩٨٤: ١٢٢) بر اساس ماده ٧٦ کنوانسيون ،٢ اگـر قـرارداد اصـلي توسط يکي از طرفين فسخ شـود،٣ بـراي شـخص زيانديـده اي کـه بـر اسـاس شـيوه عينـي ارزيـابي خسارت اقدام به خريد کالاي جايگزين نکرده ، روش انتزاعـي قابـل اعمـال اسـت (سـايدو، ٢٠٠٧: ١٩٨ )در اين روش از محاسبه خسارت تفاوت بين قيمت قرارداد اصلي و قيمـت رايـج کـالا (بـازار دسترس ٤) در زمان فسخ قرارداد اصلي، ملاک محاسبه خسارت قرار ميگيرد (صفايي و همکـاران ، ١٣٨٧: ٢٩٨).
Measuring Damages under the CISG - Article 74 of the United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods, Available at: http://poseidon01.