چکیده:
مقوله شخصیت از جمله عناصر بنیادین و حیاتی در هر قراردادی در کلیه سیستم های حقوقی می باشد. این مقاله با رویکردی به حقوق ایران تأثیر شخصیت را در سیستم حقوقی ایران و در پرتو دکترین و آرای حقوقی مورد بحث و بررسی قرار میدهد. در برخی عقود و قراردادها شخصیت طرفین نقش مهمی را ایفاء می نماید؛ اما در همه قراردادها این تأثیر اینگونه و به شکل یکسان نیست. برای مثال در این حوزه می توان به ماده 201 قانون مدنی ایران اشاره نمود که به موجب آن اشتباه در شخص طرف معامله به صحت معامله خلل وارد نمیآورد مگر در مواردی که شخصیت طرف علت عمده انعقاد عقد بوده باشد. علاوه بر این بر طبق حقوق کشورهای رومی ژرمنی نیز شخصیت عامل، مهم است. به بیان دیگر وقتی اشتباه در شخصیت طرفین رخ دهد به عنوان اشتباه در جوهره عقد است که می تواند همة این گونه قراردادها را در مجموع مخدوش کند. چرا که در این قراردادها به طور کلی شخصیت از اجزاء و عناصر اصلی و اساسی عقد به شمار می رود و فقدان آن (نبودن شخصیت مقصود) موجب بطلان قرارداد می گردد. در این مقاله نگارنده به شیوه تحلیلی به تبیین این موضوع در نظام حقوقی ایران اشاره داشته است.
The issue of personality is one of the fundamental and vital elements in any contract in all legal systems. This dissertation discusses the effect of personality in the Iranian legal system in light of legal doctrines and opinions. In some contracts, personality plays an important role, but in all contracts, this effect is not the same. For example, in this area, we can refer to Article 102 of the Civil Law of Iran according to which ambiguity concerning the party to the contract does not affect the validity of it, except in cases where the personality of the party is the main reason for concluding the contract. In addition, according to the Roman-Germanic countries law, the personality is of significance. In other words, when a confusion occurs concerning the personalities of the parties, it is considered as a mistake in the essence of the contract which can invalidate all such contracts in general. Because in these contracts, in general, personality is one of the main elements that is considered as a contract and it is the absence of intended personality which leads the contract to be invalidated. In this dissertation, the author explains this issue in an analytical way in the system.
خلاصه ماشینی:
برای مثال در این حوزه میتوان به ماده 201 قانون مدنی ایران اشاره نمود که به موجب آن اشتباه در شخص طرف معامله به صحت معامله خلل وارد نمیآورد مگر در مواردی که شخصیت طرف، علت عمده انعقاد عقد بوده باشد.
به بیان دیگر اگر وصف قابلیت و شایستگی برای دارا شدن حقوق و تکالیف، ذاتی، همزاد و ملازم شخص باشد این صلاحیت را که وابسته به صفات و ویژگیهای مادی و حقوقی شخص بوده و در قانون مدنی از آن به «اهليت» تعبیر شده است، میتوان «شخصیت حقیقی» و دارنده آن را «شخص حقیقی» نامید که تنها مصداق بارز و منحصر به فرد آن انسان زندهای است که از حیات مستقل و نه جنینی برخوردار است (صفار، 1390: 98).
فقدان این اهلیت موجب ممنوعیت شخص از تصرف و انجام اعمال حقوقی است که این حالت را در اصطلاح فقهی حجر مینامند (کاتبی، 1368: 254)؛ اما پارهای از قراردادها علاوه بر اینکه در حدوث یعنی ایجاد به طرفهای دارای اراده معتبر نیاز دارند، بقای عقد نیز منوط به وجود اشخاص دارای اراده معتبر و قانونی میباشد.
اصولاً در غالب انواع قراردادها تداوم عقد نیازمند شرایط خاصی نیست اما در برخی عقود تغییر در اهلیت متعاملین موجب انفساخ قرارداد میگردد ضمن این که زوال حجر و برخورداری محجور از اهلیت نیز ممکن است بر قراردادهای منعقد شده توسط ولی یا قیم تأثیرگذار باشد (کیانی، 1351: 206).