چکیده:
مطالعات مختلف نشان میدهند که به نقش مشارکت عمومی در توسعه علم، فناوری و نوآوری در کشورمان توجه چندانی نشده است. در بسیاری موارد تا تصمیمی در اسناد کلان سیاستی گنجانده نشود و به سازمانهای دولتی و حکومتی ابلاغ نشود، شکل اجرایی به خود نمیگیرد. از این رو نهادهای سیاستگذار ملزم هستند سازوکاری برای مشارکت شهروندان متناسب با پتانسیل و علایق آنها، در سیاستها و اسناد بالادستی علم و فناوری بیندیشند. سند چشمانداز 20 ساله 1404 با هدف توسعهی ایران در زمینههای مختلف فرهنگی، علمی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تدوین شد. اما بررسیها نشان میدهد که این سند در زمینهی مشارکت عموم، جای کار بسیاری دارد؛ فلذا پژوهش پیشرو با هدف شناسایی آسیبها و چالشها از منظر مشارکت عمومی علم، فناوری و نوآوری، به بررسی این سند پرداختهاست. در این راستا ابتدا پس از مصاحبه با خبرگان و بکارگیری تکنیکهای تحلیل مضمون و دلفی فازی، چارچوب مشارکت عمومی علم، فناوری و نوآوری در متن یک سند بالادستی را استخراج کرده است. در ادامه متن سند با توجه به چارچوب بهدست آمده و بکارگیری تکنیک تحلیل محتوای کمی مورد ارزیابی قرار میگیرد. نتایج نشان داد که سند چشمانداز از منظر مشارکت، با چالشهای بسیاری مواجه است و در انتها و با مشخص شدن آسیبهای سند چشمانداز، راهکارهایی جهت بهبود مشارکت عموم در این سند ارائه میشود.
Various studies show that the role of social participation in the development of science and technology in our country has not received much attention. In many cases, it will not be implemented until a decision is included in the macro-policy documents and communicated to government agencies. Therefore, policy-making institutions are required to think of a mechanism for citizen participation commensurate with their potential and interests in science and technology upstream policies and documents. The Iran's 20-year vision plan was compiled with the aim of developing Iran in various cultural, scientific, economic, political and social fields. Therefore, the current research with the aim of identifying the disadvantages and challenges of this document from the perspective of social participation in science and technology, has examined this document. The present study in two stages (description and challenge), after interviewing experts and using thematic analysis and fuzzy Delphi, has extracted the framework of social participation in science and technology in the text of an upstream document. In the second step, the text of the document is evaluated according to the obtained framework and the application of quantitative content analysis technique. The results show that the vision document faces several disadvantages from the perspective of participation. At the end, with the identification of the damage to the vision document, suggestions will be made to fix these damage.
خلاصه ماشینی:
در اين راستا ابتدا پس از مصاحبه با خبرگان و به کارگيري تکنيک هاي تحليل مضمون و دلفي فازي، چارچوب مشارکت عمومي علم ، فناوري و نوآوري در متن يک سند بالادستي را استخراج کرده است .
ir ` مقدمه با بررسي جايگاه علم و فناوري در جوامع معاصر، به سادگي ميتوان فهميد، تأثير علم در تمام ابعاد حيات بشري به حدي افزايش يافته است که نميتوان برنامه ريزي و بهبود در اين حوزه را تنها به سياست گذاران و يا دانشمندان سپرد؛ اگر بخواهيم که علم مبناي تمام مناسبات اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جامعه قرار گيرد و کشور در توليد و جريان سازي دانش به مرجعي بين المللي بدل شود، شهروندان و عموم مردم بايد به قدر سهم و توان خود، از سياست گذاري تا بهره برداري علم ، فناوري و نوآوري حضور و مشارکت فعال داشته باشند.
با اين وجود انجام برخي مطالعات درکشورمان (وصالي ،١٣٨٦; حيدري ،١٣٩١) ثابت کرده بايد در سياست هاي کلي ابلاغي علم و فناوري و برنامه هاي توسعه و ديگر اسناد بالادستي کشورمان ، توجه جدي به مقوله مشارکت اجتماعي در حوزه علم ، فناوري و نوآوري مورد تأکيد قرار گيرد و از اين حيث در اسناد بالادستي کشور کمبودهاي جدي وجود دارد.
نتيجه گيري در اين پژوهش تلاش شد آسيب هاي موجود در سند چشم انداز ٢٠ ساله به منظور بهبود مشارکت اجتماعي در علم و فناوري شناسايي شود.