چکیده:
یکی از موضوعات مهم و بحث برانگیز در اندیشه توحیدی،موضوع رؤیت خداست که جایگاه مهمی در دیدگاه کلامی و عرفانی داشته و بانام حضرت موسی گرهخوردهاست. درعینحال، متکلمین ناگریز از بحث درباره آن بوده و در آن اختلافات عمیقدارند. این موضوع دربیش از بیست آیه قرآن ذیل عبارات «لقاءالله» و «نظر در وجهالله» و درباره انواع رؤیت و شهود ذات الهی مانند شهود و رؤیت خدا نسبت به ذات خود و شهود موسی(ع) در شجره طور مطالبی بیانگردیدهاست. تقاضای رؤیت خداوند، مهمترین بخش زندگانی حضرت موسی(ع) است که از دیرباز موردتوجه عرفا بودهاست. بهنحویکه هریک تلاشنمودهاند. از دیدگاه خود به بیان علت پاسخ خداوند مبنیبر «لنترانی» پرداخته و نظرات گوناگونی را در این زمینه ارائهدهند. ازاینرو، استقراء آرای تفاسیر عرفانی دراین زمینه و جمعبندی آنها از اعتبار خاصی برخورداراست. این پژوهش نشانمیدهد که عرفا و برخی از حکمای متأله، مسأله رؤیتوشهود باطنی و رؤیت تجلیات خداوند را معادل لقاءالله در قرآن تلقینموده ولی برخی از فلاسفه و متکلمین شیعی و معتزلی باتکیهبر مبنای تنزیه کلامی صرف و باتمسکبه مسأله نفی جسمانیت و اعتقاد به انحصار امکان شهود خداوند در رؤیت مادی، به نفی امکان این موضوع پرداختهاند. این مقاله باروش پژوهشی - توصیفی از نوع تحلیل محتوا و واحد تحلیل مضمون بودهاست.
One of the most important and controversial issues in monotheistic thought is the issue of seeing God and has an important place in theological and mystical views and is tied to the name of Prophet Moses. At the same time, theologians are inevitably discussing it and there are deep differences in it. And God's vision of his own nature and the intuition of Moses (pbuh) has been expressed in the genealogy. The desire to see God is the most important part of the life of Prophet Moses (pbuh), which has long been considered by mystics. In a way that each has tried. From their point of view, they should state the reason for God's answer based on "Len Trani" and offer various opinions in this regard. Therefore, inducing the views of mystical interpretations in this field and summarizing them has a special validity. This study shows that mystics and some theologians have considered the issue of seeing and esoteric intuition and seeing the manifestations of God as equivalent to meeting God in the Qur'an. Physicality and the belief in the monopoly of the possibility of God's intuition in material vision have negated the possibility of this. This article is a descriptive research method of content analysis and thematic analysis unit
خلاصه ماشینی:
این موضوع دربیش از بیست آیه قرآن ذیل عبارات «لقاءالله» و «نظر در وجهالله» و درباره انواع رؤیت و شهود ذات الهی مانند شهود و رؤیت خدا نسبت به ذات خود و شهود موسی(ع) در شجره طور مطالبی بیانگردیدهاست.
ذکر این نکته ضروریاست که بحث رؤیت و شهود پروردگار، تنها مربوط به دين مقدس اسلام نبوده، بلکه قبل از آن در سایر ادیان ابراهیمی مانند یهودیت و مسیحیت نیز رواجداشتهاست، کمااینکه به صراحت قرآن کریم، بنیاسرائیل از حضرت موسی(ع) تقاضای رؤیت خداوند را نمودهاند.
(حسنزادهآملی ،1375:463) مرتبه رؤیت و شهود خداوند توسط حضرت موسی(ع) در میقات بهگواه قرآن، حضرت موسی (ع) هنگام حضور در میعادگاه در کوه طور، با پروردگارش سخنگفت و از خدای متعال تقاضانمود تا خود را به وی نشاندهد، در برابر این درخواست، پروردگار فرمود: من را هرگز نخواهیدید ولی به کوه بنگر، اگر بر جای خود ایستاد، مرا خواهیدید؛ با جلوه خداوند، کوه متلاشیشد و حضرت موسی(ع) نیز بیهوش گردید.
(حقی بروسوی، بی تا، ج3: 237) تفسیر مواهب علیه آثار تجلی خداوند را ذکر کرده و قبل از آن اوصافی را برای کوه بیاننموده با این تعبیر که قابلیت این امر مهم را داشتهاست و ذیل آیه موردنظر آوردهاست: هنگامی که پروردگار موسی(ع) تجلیکرد؛ یعنی از نور خود یا از نور عرش به مقدار سوفار سوزنی بر آن کوه ظاهرگردانید، در آن ساعت هر دیوانه که برروی زمین بود، بههوشآمد و هر بیماری که سر به بالین مرض داشت، شفایافت.