چکیده:
هدف پژوهش حاضر طراحی و ارزیابی اثربخشی برنامه مدیریت رفتاری خانواده- محور بر میزان رضایتمندی زوجیت والدین دارای کودکان بیشفعال بوده است. این پژوهش کاربردی و نیمهآزمایشی با طرح پیشآزمون- پسآزمون و گروه گواه و جلسه پیگیری است. جامعه آماری همۀ والدین کودکان بیشفعال شهر تهران بود. تعداد 64 والد با روش نمونهگیری در دسترس انتخاب و در گروههای آزمایش و کنترل گمارش شدند. گروه آزمایش، آموزش 10 جلسهای دریافت کرد ولی گروه گواه بدون آموزش در نوبت انتظار ماند. ابزار غربالگری و گردآوری دادهها، مقیاس درجهبندی تشخیص بیشفعالی کانرز (1999) و مقیاس رضایتمندی زوجیت افروز (1390) بود. برای تحلیل دادهها از تحلیل واریانس با تکرار سنجش (اسپانوا) استفاده شده است. یافتهها نشان دادند که اثربخشی برنامه خانواده- محور بر افزایش رضایتمندی زوجیت والدین، مثبت و معنادار است. محتوای برنامه مبتنی بر پشتوانه نظری بارکلی (1394) و افروز (1390) بوده و ضریب همبستگی آن (0/89) و پایایی آن به میزان 0/88= a بوده است. اثربخشی آزمایشی برنامه، تفاوتی معنادار (0/51a) در سطح 0/05=a نشان داده است. میتوان گفت برنامه مذکور بر افزایش رضایتمندی زوجیت والدین اثربخشی معنادار داشته و نتایج در دوره پیگیری دوماهه نیز پایدار بوده است. برنامه خانواده- محور، بر افزایش رضایتمندی زوجیت، اثربخشی داشت و این نتایج در دوره پیگیری دوماهه نیز پایدار بود. تعمیمپذیری محدود از محدودیتهای این پژوهش بود. پژوهش در این زمینه در سایر جوامع آماری، گروهها و فرهنگهای گوناگون و نیز برای کاهش تنش والدین و همچنین طراحی برنامه مدرسه-محور توصیه میشود.
The aim of this study was to design a family-centered behavioral management program (FBMP) and to evaluate its effectiveness in marital satisfaction of parents of children with ADHD. This quasi-experimental study had a pretest-posttest control group design with a follow-up session. The statistical population of the study comprised all parents of primary school children with ADHD in Tehran in 2018-19 school year. Using convenience sampling method, 64 parents were selected and randomly assigned to experimental and control groups (32 parents in each group). The experimental group received the family-centered behavioral management program in 10 sessions, while the control group received no intervention. The instruments included Conners' Parent and Teacher Rating Scale (1999) and Afrooz Marital Satisfaction Scale (AMSS). The Data were analyzed by Split-plot ANOVA (SPANOVA). Results revealed that family-centered behavioral management program (FBMP) had a significant, positive effect on the marital satisfaction of parents of children with ADHD. These results were stable over the two-month follow-up period. Low generalizability of the findings is among the limitations of the study. It recommended that further research be carried out on the reduction of familial stress symptoms in the context of other statistical populations and cultures. In addition, designing school-based programs is suggested.
خلاصه ماشینی:
نتايج يک مطالعه خانواده - محور ديگر نشان داده است که برنامه آموزش والدين بارکلي اثربخشي مناسبي بــر ارتقاي مهارتهاي اجتماعي کودکان بيش فعال و رضايتمندي زوجيت والدين آنان داشــته اســت (يغمايي ، ملک پور و قمراني ، ٢٠١٩).
پژوهش حاضر با هدف طراحــي برنامه مديريت رفتاري خانواده - محور و ارزيابي اثربخشــي آن بر رضامندي زوجيت والدين داراي کودکان بيش فعال انجام شــده اســت .
در اين پژوهش به منظور سنجش ميزان رضايتمندي زناشويي والدين کودکان بيش فعال در مرحله پيش آزمون ، پس آزمون و پيگيري از مقياس رضامندي زوجيت افروز٢ استفاده شده است .
يافته ها يافته اصلي پژوهش که بر اساس نمرات پرسشنامه افروز و آزمون تحليل واريانس با تکرار سنجش به دســت آمده ، حاکي از آن اســت که برنامه مديريت رفتاري خانواده - محور اثربخشي معناداري بر ميزان رضايتمندي زوجيت والدين کودکان بيش فعال داشته است (٠,٠٥ > p، جداول شماره ٣، ٤ و ٥).
به منظور بررسي تفاوت گروه تحت آموزش برنامه مديريت رفتاري خانواده - محور (آزمايش ) با گروه کنترل در متغير پژوهش در جدول شماره ٥ نتايج مقايسه ميانگين گروه آزمايش و گروه کنترل در سه مرحله پيش آزمون ، پس آزمون و پيگيري گزارش شده است .
بنابراين با توجه به يافته پژوهش مي توان گفت که برنامه مديريت رفتاري خانواده - محور بر افزايش ميزان رضامندي زوجيت والدين کودکان دبستاني بيش فعال اثربخشي مثبت و معنادار داشته است .
يافته ها نشان دادند که آموزش ارائه شــده (برنامه مديريت رفتاري خانواده - محور)، موجب افزايش رضامندي در والدين کودکان دبستاني با نشــانه هاي بيش فعالي شده است .