چکیده:
تجارت بخش کشاورزی نقش مهمی را در کشورهای در حال توسعه ایفا میکند و در این راستا بازارچههای مرزی با توجه به حجم مبادلات محصولات کشاورزی، نقش بسزایی در جهت رشد و توسعه اقتصادی دارند. در این پژوهش توابع صادرات و واردات محصولات کشاورزی در 33 بازارچه مرزی با استفاده از مدلهای اقتصادسنجی فضایی طی دوره زمانی 1388-1395 برآورد شده است. نتایج مدل خطای فضایی نشان داد که بازارچههای مرزی بر یکدیگر اثر مثبت و معناداری دارند. در تابع صادرات بازارچههای مرزی با حجم صادرات بالا، قیمتهای نسبی صادراتی تاثیر منفی و معناداری بر حجم صادرات داشته در حالی که درآمد شرکاء تجاری و نااطمینانی نرخ ارز مؤثر حقیقی تاثیر مثبت و معناداری داشته است و در بازارچههای مرزی با حجم صادرات پایین، درآمد شرکاء تجاری تاثیر مثبت و معنادار داشته و قیمتهای نسبی صادراتی و نااطمینانی نرخ ارز مؤثر حقیقی تاثیر منفی و معناداری داشته است. همچنین در بازارچههای مرزی با حجم واردات بالا، درآمد داخلی تاثیر مثبت و معناداری داشته و قیمتهای نسبی وارداتی و نااطمینانی نرخ ارز مؤثر حقیقی تاثیر منفی و معناداری داشته است در حالی که در بازارچههای مرزی با حجم واردات پایین، قیمتهای نسبی وارداتی تاثیر منفی و معناداری داشته است.
Agricultural sector trade plays an important role in developing countries. In this regard, therole of border markets in terms of the amount of agricultural commodity exchanges plays asignificant role in the growth of the economy. In this study, export and import functions ofagricultural products in 33 markets were studied by using the spatial econometric modelduring the period of 2009-2017. The results of the spatial error model showed that bordermarkets have a positive and significant effect on each other. Results spatial error modelshows that border markets with high export amount, amount relative export prices havenegative effect although global income and the uncertainty of real effective exchange ratehave positive effect and significant on export amount. In border markets with low exportamount, income has been positive effect and significant and relative export prices and theuncertainty of real effective exchange rate have been negative effect and significant. Inborder markets with high import amount, relative prices have been negative effect andsignificant but the uncertainty of real effective exchange rate and domestic income havebeen not significant. While in border markets with low import amount, relative importprices have been negative and significant effect.
خلاصه ماشینی:
تخمین توابع صادرات و واردات محصولات کشاورزی از بازارچههای مرزی ایران با رهیافت اقتصادسنجی فضایی 3 محبوبه مطهری مقدم 1 سیدمهدی حسینی 2 ، امیر دادرس مقدم 3 چكيده تجارت بخش کشاورزی تأثیر مهمی در کشورهای درحالتوسعه دارد و در این زمینه بازارچههای مرزی باتوجهبه حجم مبادلات محصولات کشاورزی نقش بهسزایی در رشد و توسعۀ اقتصادی دارند.
اقتصاددانان از طرفی معتقدند متغیرهای بسیاری در میزان صادرات و واردات محصولات کشاورزی از بازارچههای مرزی تأثیرگذارند که از بین این متغیرها میتوان به متغیرهای نااطمینانی نرخ ارز مؤثر حقیقی، درآمد شرکای تجاری، درآمد داخلی، قیمتهای نسبی صادراتی، و قیمتهای نسبی وارداتی اشاره کرد (پهلوانی و همکاران 1386: 102).
در ادامۀ مقالۀ حاضر در بخش بعدی، بهترتیب پیشینۀ تحقیق و مبانی نظری بررسی میشود و در بخش روش پژوهش الگوهای فضایی شامل الگوهای عمومی خودرگرسیون فضایی، الگوی خودرگرسیونی با خودهمبستگی فضایی در جملات اخلال، الگوی خودرگرسیون مختلط، و الگوی فضایی دوربین بیان شده و چگونگی انتخاب مدل بهینه برای توابع صادرات و واردات محصولات کشاورزی از بازارچههای مرزی کشور مطرح شده است.
درآمد شرکای تجاری در رشد صادرات محصولات کشاورزی از بازارچههای مرزی (با حجم بالا و پایین) تأثیر مثبت و معناداری داشته است.
نااطمینانی نرخ ارز مؤثر حقیقی در بازارچههای با حجم صادرات بالا تأثیر مثبتی در میزان صادرات محصولات کشاورزی از بازارچههای مرزی داشته است.