چکیده:
تبیین رابطه بین متغیرهای کلان اقتصادی و آلودگی زیست محیطی میتواند نقش به سزایی در تنظیم و تدوین سیاست های اقتصادی و زیست محیطی ایفا کند. بر این اساس هدف مطالعه حاضر بررسی روابط علی بین تولید ناخالص داخلی، مصرف انرژی، سرمایه گذاری در قالب سرمایه گذاری مستقیم داخلی و خارجی و میزان انتشار گاز CO٢ میباشد. بدین منظور با استفاده از داده های زمانی بین سالهای ١٣٩٣-١٣٥٨ ابتدا برای تعیین رابطه ی علی بین متغیرها از آزمون تحلیل گرنجری استفاده شد و سپس با تخمین مدل تعدیل یافته کوزنتس به بررسی روابط بلندمدت متغیرها پرداخته میشود. تحلیل ضرایب مدل تخمینی نشان داد که ضریب متغیر لگاریتم تشکیل سرمایه خالص معنی دار و مثبت برآورد شده است که نشان دهنده همسویی جریان سرمایه گذاری داخلی با افزایش آلودگی و تخریب محیط زیست است ، بنابراین جریان سرمایه گذاری داخلی در کارآیی زیست محیطی برخوردار نیست . ضریب متغیر لگاریتم مصرف انرژی سرانه ١/٠٢٣ برآورد شده است . با توجه به اینکه ضریب بیشتر از عدد یک برآورد شده است می توان گفت انتشار آلودگی نسبت به مصرف انرژی کشش پذیر است (١% افزایش در مصرف سوختهای فسیلی، آلودگی را بیش از ١% افزایش میدهد) و لذا مصرف انرژی در کشور مورد مطالعه از کارآیی زیست محیطی برخوردار نیست . با توجه به اثر مثبت و معنی دار متغیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی (LFDI) در سطح ٥% فرضیه مآمن آلودگی تایید می شود. به بیان دیگر جذب سرمایه های مستقیم خارجی ضمن آنکه دارای اثرات مثبت بر رشد اقتصادی می باشد سبب افزایش حجم آلودگی در کشور میشود. مثبت و معنی دار بودن ضریب لگاریتم متغیر تولید ناخالص داخلی سرانه ، حکایت از آن دارد که با افزایش درآمد سرانه میزان آلودگی منتشره افزایش می یابد و تلویحا این واقعیت را بیان میکند که اصولا رشد اقتصادی با ایجاد آلودگی و تخریب محیط زیست همراه است . بنابراین برای اینکه کشور ایران در بلند مدت در مسیر رشد اقتصادی به پایداری دست یابد و نیز زیان های زیست محیطی را کاهش دهد باید قوانین مناسب حفاظت زیست محیطی خود را افزایش دهد و با جایگزینی تکنولوژیهای سازگار با محیط زیست و همچنین استانداردسازی صنایع موجود و بهینه کردن مصرف انرژی از طریق اتخاذ سیاست های مناسب را در دستور کار خود قرار دهند و موجبات کاهش آلودگی زیست محیطی را فراهم آورند. همچنین استفاده از تجربه ی کشورهای موفق در زمینه جذب و به کارگیری سرمایه های خارجی در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران در جهت ذخیره انرژی و تشویق و حمایت از بخشهای قوی با تولید کالاهایی با کیفیت بالا(پاک) و فاصله گرفتن از تولیداتی که در مسیر تولید از مزیتهای نسبی آلاینده استفاده میکنند، میتوان کمک زیادی در کاهش مشکل آلودگی در کشور داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
مثبت و معني دار بودن ضريب لگاريتم متغير توليد ناخالص داخلي سرانه ، حکايت از آن دارد که با افزايش درآمد سرانه ميزان آلودگي منتشره افزايش مي يابد و تلويحا اين واقعيت را بيان ميکند که اصولا رشد اقتصادي با ايجاد آلودگي و تخريب محيط زيست همراه است .
در اين مطالعه ما به بررسي رابطه عليت بين متغيرهاي کلان اقتصادي از جمله توليد ناخالص داخلي، سرمايه گذاري داخلي و مستقيم خارجي و مصرف انرژي(سوخت هاي فسيلي) با آلودگي زيست محيطي(ميزان آزادسازي گاز co٢ ) ميپردازيم .
پژوهان و مراد حاصل (١٣٨٦) به بررسي اثر رشد اقتصادي بر آلودگي هوا در قالب منحني زيست محيطي کوزنتس براي ٦٧ کشور شامل ايران طي دوره ١٩٩١-٢٠٠٢ به روش داده هاي پانل پرداختند و نتيجه گرفتند که منحني کوزنتس در کشورهاي مورد بررسي برقرار است .
جدول (٥) آزمون عليت گرنجري بين توليد ناخالص داخلي و ميزان انتشار گاز CO٢ (به تصویر صفحه مراجعه شود) يافته هاي پژوهش حاکي از يک رابطه عليت گرنجري بين ميزان انتشار گاز کربن دياکسيد به عنوان شاخص آلودگي و توليد ناخالص داخلي ميباشد که جهت آن از توليد ناخالص داخلي به سمت آلودگي ميباشد ،اما عکس اين رابطه بطور ضعيغي رد ميشود که اين موضوع ميتواند دليلي بر اثبات منحني کوزنتس براي ايران باشد بر طبق اين منحني با افزابش درآمد سرانه آلودگي زيست محيطي افزايش پيدا ميکند ، در يک سطح درآمد سرانه مشخص منحني برگشت پيدا ميکند.