چکیده:
عناصر اساطیری و حماسی به حدّی در ادب فارسی ریشه دوانیدهاند که حتی در آثار غنایی و
حکمی - عرفانی نیز بازتاب یافتهاند که وجود این عناصر در آثار غنایی موضوع بحث ما در این
مقاله است هدف ما در این مقاله استخراج و توضیح عناصر اساطیری بازتاب ییافته در آثار غنایی
امیرخسرو میباشد و هدف موضوع نشان دادن وجود عناصر اساطیری و حماسی و اهمیّت آناندر
آثار غنایی در منظومههای امیرخسرو دهلوی است که تاکنون مورد بررسی قرار نگرفنه است.
پیشینه این پژوهش عبارتند است از: بازتاب آیینها در دیوان امیرخسرو دهلوی» بررسی عناصر
فرهنگ عامّه در دیوان امیرخسرو دهلوی,» اعجاز خسروی امیر خسرو دهلوی. نوع تحقیق این
پژوهش توصیفی - تحلیلی و روش تجزیه و تحقیق دادههاء تحلیل محتوایی و استدلال منطقی است
و روش کار استخراج ابیات مرتبط با موضوع و مستندسازی آنها و ارائه تحلیل برای هر کدام
است و نتایج کلی به دست آمده عبارت است از: عناصر اساطیری و حماسی در آثار غنایی ادب
فارسی در منظومههای امیرخسرو دهلوی بازتاب فراوانی داشتهاند از آن میان بیشترین عنصر
اساطیری و حماسی بازتاب یافته آب حیوان؛ مجنون» یوسف» اسکندر» خضرنبی» نوروز و کمترین
عناصر اساطیری و حماسی بازتاب یافیه سیمرغ زال زر یعقوب رسیم دارا است.
خلاصه ماشینی:
نوع تحقيق این پژوهش توصیفی- تحلیلی و روش تجزیه و تحقیق دادهها، تحلیل محتوایی و استدلال منطقی است و روش کار استخراج ابیات مرتبط با موضوع و مستندسازی آنها و ارائه تحلیل برای هر کدام است و نتایج کلّی به دست آمده عبارت است از: عناصر اساطیری و حماسی در آثار غنایی ادب فارسی در منظومههای امیرخسرو دهلوی بازتاب فراوانی داشتهاند از آن میان بیشترین عنصر اساطیری و حماسی بازتاب یافته آب حیوان، مجنون، یوسف، اسکندر، خضرنبی، نوروز و کمترین عناصر اساطیری و حماسی بازتاب یافته سیمرغ، زال زر، یعقوب، رستم، دارا است.
شخصیّتهای اسطوره موجودات فراطبیعیاند و تنها به دلیل کارهایی که در زمان سرآغاز همه چیز انجام دادهاند شهرت دارند که به وسیله اسطوره اعمالشان نمود پیدا میکند امیرخسرو در داستانهای ارزشمند خود پیشینة تاریخی و اساطیری درخشان فرهنگ ایرانی را فراموش نکرده است و در آفرینش داستانهای غنایی پیوندی زیبا با عناصر اسطورهای ایجاد نموده و در جایجای داستانها به اساطیر ملی، مذهبی، تاریخی همچون اهرمن، اهورا، دیو، سیمرغ، اسکندر، آب حیات، خضر، جمشید، اسکندر پرداخته است.
نزدیکترین اثر نوشته شده به موضوع این مقاله پایاننامه دکتر معصومه ریوفی در مورد بررسی عناصر فرهنگ عامه در دیوان امیرخسرو دهلوي است که در چکیده آن چنین آمده است: «این پایاننامه به بررسی عناصر فرهنگ عامه در دیوان امیر خسرو دهلوی پرداخته است جای جای دیوان امیر خسرو آکنده از عناصر گوناگون فرهنگ عامه از جمله باورهای طبی، نجومی، مذهبی و دیگر اعتقادات مختلف مردم، آداب و رسوم، اساطیر و داستان وارهها میباشد که از آنها برای خیال پردازی و مضمونسازی و خلق تصاویر بدیع بهره برده است شناخت اشارات فرهنگ عامه برای فهم ظریف اشعار و عبارات بسیار حائز اهمّیّت میباشد و بسیاری از پیچیدگیهای موجود در ادبیات را قابل حل میسازد ...