چکیده:
یکی از مهمترین گویشهای اورامی در خارج از جغرافیای اورامان، گویش عبدالملکی است که گویشوران آن در بخش ساحلی میانکاله شهرستان بهشهر سکونت دارند. این گویش به دلیل دور افتادن از خاستگاه خود یعنی اورامان لهون، تا حدودی با سایر گویشهای اورامی که اکنون در استان کرمانشاه رایجاند، تفاوت دارد. هدف مقالۀ حاضر، آن است که پس از بررسی و توصیف ساختمان هجایی گویش عبدالملکی، برخی از فرایندهای واجیِ آن در واژههای مشترک با فارسی معیار را مورد تحلیل قرار داده و قاعدۀ مخصوص هر یک را ارائه دهد. روش مطالعۀ حاضر، توصیفی- تحلیلی است و دادهها در چارچوب واجشناسی زایشی و نظریۀ بهینگی تحلیل شدهاند. برخی از مهمترین یافتههای این پژوهش از این قرارند: 1. ساختمان هجایی گویش عبدالملکی از هشت هجا تشکیل شده است؛ 2. در ابتدای هجا میتواند خوشۀ همخوانی وجود داشته باشد؛ 3. فرایندهای واجیِ همگونی، ناهمگونی، حذف، درج، تضعیف و قلب در این گویش فعال است؛ 4. توالی دو همخوان /n/ و /d/ در گفتار به کار نمیرود؛ 5. در تحلیل فرایند قلب، سه محدودیت linearity، SCL، و SSP دخیلاند؛ 6. در فرایند تضعیف، محدودیت کمکوشی بر تمام محدودیتها اولویت دارد.
.Abdolmaleki is spoken by a tribe in coastal part of Miankaleh, Behshahr. This dialect is somewhat different from other Orami dialects, common in Kermanshah, due to remoteness from its origin, Horaman. In this study, after describing syllabic structure of Abdolmaleki dialect, some of its most important phonological processes in common words with standard Persian have been examined. After analyzing each process, specific rule is presented. Applying a descriptive-analytic method, the data is analyzed within generative phonology and optimality theory. Some of the results are: 1. The syllabic structure of Abdolmaleki dialect consists of eight syllables; 2. At the beginning of the syllable, there may be a consonant cluster; 3. Various phonological processes such as assimilation, dissimilation, deletion, insertion, weakening, and metathesis are active; 4. The sequence of two consonants / n / and / d / is not used in the speech; 5. In analyzing the metathesis process, three limitations of linearity, SCL, and SSP are involved; 6. In the weakening process, lazy restriction has priority over all restraints.
خلاصه ماشینی:
حذف /t/ از توالی /st/ (رجوع شود به تصویر صفحه) از دیدگاه نظریۀ بهینگی، عامل وقوع این فرایند، محـدودیت نشـان داری (*Fric Dent Plosive) و محدودیت پایایی ([segment]MAX- IO ) است : ١.
٤-٣-٤- حذف همخوان /d/ در توالی همخوانی /nd/ (رجوع شود به تصویر صفحه) در داده های جدول (١٢)، قرار گرفتن همخوان انسدادی و واکدار /d/ در پایان واژه ، پایـان هجـا و قبل از واکه ، در بافت بعد از همخوان خیشومی دندانی /n/، منجر به حذف آن شده است .
حذف /d/ از خوشۀ /zd/ (رجوع شود به تصویر صفحه) از نظر واج شناسی بهینگی، بیجن خان (١٣٨٩: ٢٠٥- ٢٠٤) عامل وقوع این فرایند را محدودیت نشان داری FricDentPlosive و محدودیت پایایی segment[ MAX- IO] میداند.
حذف /z/،q/ /،d/ / و /b/ (رجوع شود به تصویر صفحه) از نظر واج شناسی بهینگی، محدودیت های مربوط به این فرایند عبارتند از: ١.
٤-٣-٧- حذف همخوان پایانی/h/ (رجوع شود به تصویر صفحه) جدول فوق ، شامل واژه های یک هجایی و دو هجـایی بـا الگـوی cvc اسـت کـه بـه همخـوان انسدادی چاکنایی و بیواک /h/ ختم شده اند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) در داده های جدول فوق ، توالی دو همخوان در مرز هجا وجود دارد و به این دلیل که همخـوان روان (C٢)r[ ] رساتر از همخوان های /b/،x/ /،d/ / و /(C١)f/ اسـت ، فراینـد قلـب در ایـن خوشـۀ همخوانی صورت گرفته است .
قلب در توالی دو همخوان (رجوع شود به تصویر صفحه) از نظر واج شناسی بهینگی، محدودیت هایی که بر این فرایند حاکم اند، به شرح زیر است : 1.