چکیده:
یکی از کتابهای ارزشمند چاپ سنگی دورۀ قاجار کلیات جودی است. حضور زنان کربلا در تصویرسازیهای این کتاب بسیار بارز است. مسئلۀ پژوهش حاضر ارزیابی تصاویر کلیات جودی و نگاره های مرتبط با زنان حاضر در کربلا با تأکید بر حضرت زینب(س) است. همچنین به مضامین مرتبط با وقایع اشاره دارد و با هدف واکاوی ویژگیهای مضمونی و تجسمی نگاره های مذکور شکل گرفته است. نگاره ها چگونه مضامین و روایات وقایع را به تصویر کشیده اند؟ جایگاه بصری حضرت زینب(س)، سایر زنان کربلا و پوشش آنان در کتاب حاضر چگونه مطرح شده است؟ با توجه به نتایج این پژوهش که با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با شیوۀ کتابخانه ای- اسنادی شکل گرفته است، نسخ و تصویرگران برخی کتب کلیات جودی که بدون تصویرگر ثبت شده بود، شناسایی و مطرح شده است. تصاویر بسیاری از روایتهای معتبر اسلامی تبعیت نکرده، یا حتی فراتر از متن کتاب، با توجه به ذهن هنرمند نمود پیدا کرده است. برای نشان دادن منزلت حضرت زینب(س) و شاخصسازی، از تمرکزگرایی و سایر ویژگیهای تصویری قداست استفاده شده است. پوشش وی نیز در سه گونۀ مختلف نشان داده شده است که درخور توجه است. مفاهیمی همچون صلابت، حمایت، صبر و حزن به وسیله مؤلفه های طراحی در صحنه ها بارز شده است.
Among the most precious Iranian lithographic books from the Qajar period is Kulliyat-e Joodi, whose illustrations stand out in their depiction of the women present at the Battle of Karbala. With a focus on Zaynab bint Ali (peace of God be upon her), this study analyses those of the book’s illustrations that are centered on the women of the Battle of Karbala. It also explores the themes surrounding the event, as well as the thematic and visual qualities of the illustrations. The study asks: “How are the accounts and themes of the Battle of Karbala rendered in the illustrations? And how are the religious significance and outfit of Zaynab (p) and the other women of the Battle of Karbala shown in the different Manuscripts of the book?”The findings of this descriptive-analytical desk research helped identify the illustrators of some of the Kulliat-e Joodi Manuscripts whose illustrators were originally unspecified. Many of the studied artworks were not completely faithful to the accepted Islamic historical accounts, with the artist having taken creative liberties with the source text.To show the religious significance of Zaynab (p), the illustrations make her the focus of the scenes and distinguish her with visual elements of holiness. She also notably appears in three different outfits across the artworks. Notions such as the strength of character, support, patience, and grief are highlighted using different artistic tactics.
خلاصه ماشینی:
واکاوی تصویرسازی زنان حاضر در کربلا با تأکید بر جایگاه حضرت زینب (س ) 1 در نسخ چاپ سنگی کلیات جودی 4 فاطمه عسگری ٢، مهناز شایسته فر٣، سید ابوتراب احمدپناه تاریخ دریافت : ١٤٠٠/٠٤/١٧ تاریخ پذیرش : ١٤٠٠/٠٧/٢٢ چکیده یکی از کتاب های ارزشمند چاپ سنگی دورۀ قاجار کلیات جودی است .
نگاره هـا چگونـه مضامین و روایات وقایع را به تصویر کشیده اند؟ جایگاه بصری حـضرت زینـب (س )، سایر زنان کربلا و پوشش آنان در کتاب حاضر چگونه مطرح شده است ؟ با توجه به نتـایج ایـن پـژوهش کـه بـا رویکـرد توصـیفی - تحلیلـی و بـا شـیوۀ کتابخانه ای - اسنادی شکل گرفته است ، نسخ و تصویرگران برخی کتب کلیات جـودی که بدون تصویرگر ثبت شده بود، شناسایی و مطرح شـده اسـت .
اهمیت پرداختن به تصاویر چاپ سنگی دینی بدان سبب است کـه ایـن نگـاره هـا جزو پیشینۀ تاریخی تجسمی و مصورسازی کتب مذهبی هستند و با توجه بـه اینکـه براسـاس بررسی های انجام شده ، به صورت اختصاصی تحقیقی با عنوان تـصاویر چـاپ سـنگی کلیـات جودی و همچنین تصویر حضرت زینب (س ) در چاپ سنگی و یا مفاهیم مذهبی آن نه تنها در عنوان ، بلکه در موضوع نیز صورت نگرفته است ، ضروت توجه به آن را بیشتر نشان می دهد.
Darāmadī bar Poūšāk dar Iran, Tehrān: Alhodā International, Cultural, Artistic, and Publishing Institution Dīnawarī, Abū Ḥanīfah Aḥmad b.
0/) Quarterly Journal of History of Islam and Iran, Vol. 31, No. 52, 2022 Alzahra University, http://hii.