چکیده:
در این تحقیق وضعیت و فرایند رفتار مسئولانۀ زیستمحیطی مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از روش پیمایش، دادههای مورد نیاز تحقیق از تعداد 400 نفر نمونه از بین جامعۀ آماری پژوهش که شامل شهروندان بالای 18 سال شهر یاسوج بودند به روش نمونهگیری تصادفی جمعآوری شد. تحلیل یافتههای توصیفی پژوهش نشان داد، میزان مسئولیتپذیری شهروندان شهر یاسوج نسبت به محیطزیست در حد متوسط بود. در بخش یافتههای استنباطی، رابطۀ مسئولیتپذیری زیستمحیطی، بهعنوان متغیر وابسته، با سایر متغیرها (جامعهپذیری زیستمحیطی دینداری و آگاهی زیستمحیطی)، بهعنوان متغیر مستقل، مورد سنجش قرار داده شد. نتایج نشان داد بین متغیرهای جامعهپذیری، آگاهی زیستمحیطی و دینداری با متغیر وابسته (مسئولیتپذیری زیستمحیطی) رابطۀ معنادار وجود دارد. بهاینصورت که هرچه افراد از آگاهی زیستمحیطی بیشتر و جامعهپذیری و دینداری قویتری برخوردار باشند، نسبت به محیطزیست مواجهۀ مسئولانهتری داشتند. نتایج همچنین نشان داد با افزایش سن و تحصیلات پاسخگویان، میزان مسئولیتپذیری آنها افزایش مییابد. از نظر جنسیت نیز تفاوت معناداری بین زنان و مردان مشاهده شد، بهاینصورت که زنان مسئولیتپذیری زیستمحیطی بیشتری نسبت به مردان نشان دادند. در تحلیل نهایی، به این نکته اشاره شد که تغییر رفتار شهروندان و شکل دادن رفتار مسئولانه مستلزم قرار دادن این شکل از رفتار ذیل فرایند جامعهپذیری و توجه نهادهای جامعهپذیری به این بعد از رفتار شهروندان است. نهادهای جامعهپذیری با درک اهمیت نقش محیطزیست در زندگی انسان، میتوانند با برنامهریزی و تولید محتوای مناسب مرتبط با محیطزیست، نقش تعیینکنندهای در شکلگیری رفتار مسئولانۀ شهروندان نسبت به محیطزیست ایفا نمایند.
خلاصه ماشینی:
نتایج نشان داد بین متغیرهای جامعه پذیری، آگاهی زیست محیطی و دین داری با متغیر وابسته (مسئولیت پذیری زیست محیطی) رابطۀ معنادار وجود دارد.
ضیاپور و همکاران (١٣٩٢) نیز در پژوهش «بررسی رفتارهای زیست محیطی شهروندان کرمانشاه » نشان داده اند که رفتارهای شهروندان نسبت به محیط زیست مسئولانه و میانگین این رفتارها برحسب جنسیت متفاوت نبوده درحالیکه این تفاوت برحسب سن و تأهل معنادار بود.
درهمین راستا، ادهمی و اکبرزاده (١٣٩٢) در «بررسی عوامل فرهنگی مؤثر بر حفظ محیط زیست شهر تهران » به این نتیجه دست یافتند که متغیرهای احساس مسئولیت ، اخلاق اجتماعی، آموزش و آگاهی، ارزش های سنتی و دینی بر حفظ محیط زیست و رفتارهای محیط زیستی مؤثر هستند اما با توجه به یافته های ایـن تحقیق نشان داده شده که متغیر هنجارسازی بر حفظ محیط زیست تأثیری ندارد.
کلانتری و همکاران (١٣٩٥) در «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تعلق مندی نسبت به محیط زیست » نشان دادند که روابط دو متغیره بین ارزش های زیست محیطی، تجربه ارتباط با طبیعت ، جامعه پذیری زیست محیطی و دین داری با متغیر وابسته ، قابل تأیید و تعمیق هستند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) برای سنجش رابطۀ بین وضعیت تأهل و میزان مسئولیت پذیری زیست محیطی از آزمون T مستقل استفاده شده است .
نتایج این آزمون در جدول شمارة ٤ نشان میدهد که با توجه به اینکه سطح معناداری (٠/٠٠١) است ، پس میان سطح تحصیلات و مسئولیت پذیری زیست محیطی تفاوت معناداری وجود دارد.
نتایج این پژوهش با تحقیق کلانتری و همکاران (١٣٩٤)، که نشان دادند بین جامعه پذیری و تعلق مندی به محیط زیست رابطه وجود دارد، همخوانی دارد.