چکیده:
هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی برنامۀ مداخلۀ ماتریکس و آموزش کاهش آسیب بر شاخصهای سلامت روان و نگرش به روابط آسیبزا در دختران دانشآموز مقطع متوسطۀ دوم آسیب دیده از رابطه با جنس مخالف بود. روش پژوهش نیمهآزمایشی و طرح پژوهش، سهگروهی دو مرحلهای (پیشآزمون و پسآزمون) بود. جامعۀ آماری شامل کلیۀ دختران آسیبدیده از رابطه با جنس مخالف بودند که از بین آنها 36 نفر به صورت هدفمند انتخاب و بهطور تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل (هر گروه 12 نفر) گمارده شدند. برای سنجش متغیر وابسته در مراحل پیشآزمون و پسآزمون از چکلیست نشانگان و مقیاس نگرش به روابط آسیبزا استفاده شد. گروه مداخلۀ ماتریکس و مداخلۀ کاهش آسیب، هریک به مدت 10 جلسه، تحت درمان قرارگرفتند ولی گروه کنترل هیچ درمانی دریافت ننمود. دادهها از طریق تحلیل کوواریانس چندمتغیری (مانکوا) و آزمون تعقیبی بونفرونی تحلیل گردید. نتایج نشان داد که در مرحلۀ پسآزمون پس از کنترل پیشآزمون در اضطراب (001/0=p)، افسردگی (001/0=p)، خصومت (002/0=p)، حساسیت بینفردی (001/0=p) و پارانویا (007/0=p) بین گروه مداخلۀ ماتریکس و گروه آموزش کاهش آسیب با گروه کنترل تفاوت معناداری وجود دارد. در مؤلفههای نگرش به روابط آسیبزا نیز در دو بعد آسیب عاطفی (001/0=p) و آسیبهای اجتماعی (046/0=p) مداخلۀ ماتریکس نسبت به گروه آموزش آسیب و گروه کنترل و در آسیب تحصیلی (012/0=p) نیز گروه مداخلۀ ماتریکس فقط نسبت به گروه کنترل دارای تفاوت معناداری بود.
The aim of this study was to determine the effectiveness of matrix intervention program and harm reduction training on mental health indices and attitudes toward harmful relationship among harmed high school female students from relation with opposite sex. The research method was semi-experimental, and research design was three groups with two stages (pre-test and post-test). The statistical population consisted of all the girls who impaired from relation with opposite sex, which among them 36 persons were selected purposefully and then randomly assigned in two experimental groups and one control group. Symptoms Checklist (SCL-90, Derogatis, et al. 1973) and attitudes toward harmful relationship scale (ATHRS، Sheikh Darani, 2008) was used to measure the dependent variable in the pretest and post-test. The group of matrix intervention program and harm reduction training received 10 sessions of treatment and the control group did not receive any treatment. The data were analyzed by multivariate analysis of covariance and post-hoc Bonferroni test. The results revealed that in the post-test phase after the pretest control, there is a significant difference between in the matrix intervention group and harm reduction training group and the control group in anxiety (p=0.001), depression (p=0.001), interpersonal sensitivity (p=0.002), hostility (p=0.001), and paranoia (p=0.007). In the components of attitudes toward harmful relationship there is a significant difference between the matrix intervention group with the harm reduction training group and the control group in the affective damage (p=0.001) and social damages (p=0.046), and there is a significant difference only between the matrix intervention group compared to the control group in academic damages (P=0.012).
خلاصه ماشینی:
Keyword: harm reduction training, relation with opposite sex, female students, mental health, attitudes toward relationship, matrix intervention, high school مقدمه یکی از پدیدههای اجتماعی که بسیاری از جوامع از جمله جامعۀ معاصر ایران را با خود درگیر ساخته، دوستی دختر و پسر است (Rajabi & Alborzi, 2017).
فرضیۀ کلی اول: آموزش کاهش آسیب و مداخلۀ ماتریکس بر سلامت روان (شامل اضطراب، افسردگی، خصومت، حساسیت بین فردی و پارانویا) دختران نوجوان آسیبدیده از رابطه با جنس مخالف مؤثر است.
فرضیۀ 1-4: آموزش کاهش آسیب و مداخلۀ ماتریکس بر حساسیت بین فردی دختران نوجوان آسیبدیده از رابطه با جنس مخالف مؤثر است.
فرضیۀ کلی دوم: آموزش کاهش آسیب و مداخلۀ ماتریکس بر نگرش به روابط آسیبزا (شامل آسیب عاطفی، آسیب تحصیلی، آسیب به زندگی مشترک آینده، آسیبهای خانوادگی و آسیبهای اجتماعی) دختران نوجوان آسیبدیده از رابطه با جنس مخالف مؤثر است.
فرضیۀ 2-1: آموزش کاهش آسیب و مداخلۀ ماتریکس بر نگرش به آسیب عاطفی دختران نوجوان آسیبدیده از رابطه با جنس مخالف مؤثر است.
فرضیۀ 2-2: آموزش کاهش آسیب و مداخلۀ ماتریکس بر نگرش به آسیب تحصیلی دختران نوجوان آسیبدیده از رابطه با جنس مخالف مؤثر است.
فرضیۀ 2-3: آموزش کاهش آسیب و مداخلۀ ماتریکس بر نگرش به آسیب به زندگی مشترک آیندۀ دختران نوجوان آسیبدیده از رابطه با جنس مخالف مؤثر است.
فرضیۀ 2-4: آموزش کاهش آسیب و مداخلۀ ماتریکس بر نگرش به آسیبهای خانوادگی دختران نوجوان آسیبدیده از رابطه با جنس مخالف مؤثر است.
فرضیۀ 2-5: آموزش کاهش آسیب و مداخلۀ ماتریکس بر نگرش به آسیبهای اجتماعی دختران نوجوان آسیبدیده از رابطه با جنس مخالف مؤثر است.