چکیده:
پژوهشهای میدانی در کشورهای مختلف نشان میدهد که نقش ارتباطات غیرکلامی، در انتقال اطلاعات در مقایسه با ارتباطات کلامی بسیار موثرتر است. در ارتباطات غیرکلامی، پیام بدون استفاده از کلمات منتقل میشود. از ابعاد غیرکلامی ارتباطات، میتوان به زبان حالت و چهره، زبان تماس دیداری، زبان طرز ایستادن، زبان صدا، زبان تنپوش، زبان رنگ، زبان بو، زبان زمان و زبان مکان اشاره کرد. در این میان، نوعی زبان خاموش یعنی «سکوت» هم وجود دارد که کمتر مورد توجه قرار میگیرد. با این همه، نمیتوان نقش آن را در ارتباطات، بهویژه در ارتباطات میانفرهنگی نادیده گرفت. بنابراین، پرسشی که مطرح میشود اینکه معنا و کارکرد سکوت در فرهنگهای مختلف چیست؟ ازآنجاکه درک معنای کنشهای ارتباطی مخاطبان برای برقراری ارتباط موثر و غلبه بر سوءتفاهمات اهمیت دارد، این پژوهش با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، با تاکید بر «روش واقعگرایی» شهید صدر و با تکیه بر اسناد و دادههای قابل دسترس، ضمن پاسخ به پرسش مذکور، به یافتن دیدگاه اسلام در این خصوص پرداخت. یافتهها حاکی از این است که سکوت نیز گونهای مهم از ارتباط بهشمار میرود که معنا و نقش آن از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت است. در فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز نوعی الگوی ارتباطی تلقی میشود که میتواند دلالتها و پیامدهای مهمی بهدنبال داشته باشد.
The field research in different countries shows that the role of non-verbal communication is much more effective in transmitting information than verbal communication. The message is conveyed without the use of words in non-verbal communication. The non-verbal aspects of communication include facial language, visual contact language, standing language, voice language, body language, color language, smell language, time language, and place language. There is a kind of silent language called "silence" that is less considered. However, its role in communication, especially in intercultural communication, can be ignored. So, the question is, what is the meaning and function of silence in different cultures? This study uses a descriptive-analytical method, emphasizing the "realism method" of Shahid Sadr and relying on accessible documents and data while answering the question, it examines the view of Islam in this regard, since understanding the meaning of the audience's communication actions is important for effective communication and overcoming misunderstandings. The findings of this study show that silence is also an important form of communication that its meaning and role vary from culture to culture. In Islamic culture and thought, it is considered as a kind of communication model that can have important implications and consequences.
خلاصه ماشینی:
بنابراين، پرسشي كه مطرح ميشود اينكه معنا و کارکرد سکوت در فرهنگهاي مختلف چيست؟ ازآنجاکه درک معناي کنشهاي ارتباطي مخاطبان براي برقراري ارتباط مؤثر و غلبه بر سوءتفاهمات اهميت دارد، اين پژوهش با استفاده از روش توصيفي ـ تحليلي، با تأکيد بر «روش واقعگرايي» شهيد صدر و با تکيه بر اسناد و دادههاي قابل دسترس، ضمن پاسخ به پرسش مذکور، به يافتن ديدگاه اسلام در اين خصوص پرداخت.
علاوه بر اينکه سکوت در وضعيت ارتباطي، با سکوت در وضعيتهاي غيرارتباطي تفاوت دارد (همان، ص 7) حتي اعتقاد بر اين است که «گوشدادن به سکوت، ميتواند به همان اندازه گوشدادن به سخن و شايد بيشتر از آن، آموزنده باشد» (لوزي، 1997، ص 191) ازاينرو معنا و مفهوم سکوت و نقش آن در ارتباطات ميانفرهنگي، در سالهاي اخير توجه دانشمندان علوم اجتماعي را به خود جلب کرده است.
در نهايت، بهرغم اينکه دربارة سکوت تعريف روشن و مورد اتفاق در ميان پژوهشگران وجود دارد، آنچه در اين پژوهش مورد توجه است، سکوت به معناي «سخننگفتن» و «ساکت بودن» در موقعيتهاي گوناگون ارتباطي، بهطور حتم داراي اهميت، نقش و کارکردهاي متفاوت در فرهنگهاي مختلف است.
در واقع سکوت نقش دوگانه دارد که هم براي تعاملات اجتماعي اهميت دارد که به ساخت اجتماعي واقعيت منجر ميشود و هم براي عمل مراقبتي مهم است که پيوند ميان فرد با خود و جهان بزرگتر شامل (انسان و وراي او) را تسهيل ميکند.
M. , 1997, Listen to the Silences: Mexican American interaction in the composition classroom and the community, Norwood, NJ: Ablex.
In Deborah Tannen and Muriel Saville-Troike, editors, Perspectives on Silence, p 185–192, Ablex Publishing Corporation, Norwood, NJ.