چکیده:
چکیده فرمالیسم یا صورت گرایی یکی از نظریههای نقد ادبی معاصر در حوزههای بررسی ادبیات است که درنیمه اول قرن بیستم در روسیه به وجود آمد. برجسته سازی از مباحث مهم مطرح در این نظریه و مبتنی بر هنجارگریزی (قاعده کاهی) و توازن (که از طریق قاعده افزایی به وجود میآید) است. از این رو میتوان زبان قرآن را در قالب زبان معیار، یک زبان هنجارگریز نیز دانست. اما باید توجه داشت که هنجارگریزی در قرآن بدین معنا نیست که کلام خداوند برخلاف قاعده و قیاس است بلکه شیوه بیان آن متفاوت است. به عقیده فرمالیستها آشنایی زدایی یک امر نسبی است و با مرور زمان، متن ادبی عادی و تکراری میشود. اما از آنجایی که زیباییهای ادبی وعلمی قرآن پایان ناپذیر است، پژوهشگران قرآنی پیوسته با تامل و تدبر در آن میتوانند بخشهای تازهای از آن را آشکار سازند و غبار کهنگی و عادت را از آن بزدایند. نگارندگان در این مقاله با تکیه بر نظریه فرمالیسم و با رویکردی توصیفی- تحلیلی به بیان برجسته سازی (هنجارگریزی و توازن) از منظر لیچ در سوره طه پرداخته و ارتباط و تناسب ساختار آیات با محتوا و نام سوره را بررسی نمودهاند.
Formalism is one of the theories of contemporary literary criticism in the field of literary study that emerged in Russia in the first half of the twentieth century. Foregrounding is one of the important issues of this theory and is based on the norm deviation (irregularity) and the parallelism (that is raised through the principle of extra regularity). Hence, the language of the Qur'an can be regarded as a standard language and a norm deviated one as well. But it should be noted that the norm deviation in the Qur'an does not mean that the word of God is contrary to the rules and analogies, but that the way it is expressed is different. According to the formalists, de-familiarization is a relative issue, and over the time, the literary text becomes ordinary and repetitive. However, since the literary and scientific aesthetics of the Qur'an is endless, Qur'anic scholars are continually discovering new aspects of it and thus making it dynamic. This study examined the foregrounding (norm deviation and parallelism) in Taha Surah from Leech’s point of view. It also considered the relevance and appropriateness of the construction of the verses to the content and name of the Surah based on the theory of formalism using a descriptive-analytical approach.
خلاصه ماشینی:
هنجارگريزي و برجسته سازي در سوره طه از ديدگاه ليچ احسان رسولي کرهرودي *، ابراهيم اناري بزچلوئي ** سيد ابوالفضل سجادي ***، احمد اميدعلي **** چکيده فرماليسم يا صورت گرايي يکي از نظريه هاي نقد ادبي معاصـر در حـوزه ي بررسـي ادبيـات اسـت کـه در نيمـه اول قرن بيستم در روسيه به وجود آمد.
برخـي از انـواع هنجـارگريزي (قاعده کاهي ) و قاعده افزايي در سوره طه مورد بررسي قرار گرفـت و نشـان داده شـد کـه ايـن هنجـارگريزي صـرفا براي بيان زيبايي ادبي و ظاهري به کار نمي رود، بلکه در راستاي مضمون و محتوا ي کلام است .
هدف از اين مقاله يافتن پاسخي براي پرسش هاي زير است : الف ) معيار هنجارگريزي و آشـنايي زدايـي چيسـت و آيـا هنجـارگريزي در قـرآن وجـود دارد؟ ب) طبق نظريه فرماليسم چه عناصر و عواملي منجر به ادبيت و برجسـته سـازي در سوره «طه » شده است ؟ به نظر مي رسد معيار هنجارگريزي ، زبان متعارف مردم جامعه و زبان قرآن برگرفته از همان زبان معيار، اما با بياني متفاوت است .
هنجارگريزي صرفي گاهي اوقات خالق متن ادبي از قواعد حاکم بر صرف زبان تخطي مـي کنـد و سـاخت هايي را در متن به کار مي بـرد کـه بـر حسـب ايـن قواعـد مـورد تأييـد نيست (صـفوي ، ۱۳۹۱: ۴۶۶)؛ براي مثال مي توان به (يا قوم ) در آيه ۸۶ سوره طه اشاره کرد.