چکیده:
واژة امنیت، مصدر جعلی از مادۀ امن است. کلمه امن در لغت بهمعنای اطمینانخاطر، احساس آرامش و نبود هراس و نگرانی است. براساس این تعریف، واژههای امن و امنیت، هر دو دربردارندۀ ابعاد ایجابی و سلبی است؛ یعنی ازیکسو، بیانگر اطمینان و آرامش روانی، و از سوی دیگر، بیانگر نبود ترس و نگرانی هستند. امنیت روانی عبارت است از: احساس نسبی رهایی از خطر، رهاورد این احساس، حالتی خوشایند است که آرامش جسمی و روانی را بهدنبال دارد.
پژوهش حاضر کوشیده تا با بهرهگیری از دانش فقه و روانشناسی، مولفههای امنیتسوز در عرصة امنیت روانی خانواده را بررسی و با طرح راهکارهای امنیتساز براساس این دو دانش، سازوکار تامین امنیت روانی را پیشروی مخاطب خود قرار دهد. مقاله با روش تحلیلی ـ توصیفی و با بهرهگیری از دیدگاه امنیتی شهید اول که آن را تحت عنوان «مصالح خمسه» در فقه بیان کرده، موضوعات محوری در حوزة امنیت روانی را مورد واکاوی قرار داده، و از سوی دیگر، با استفاده از دانش روانشناسی نقاط مشترک و حتی متضاد این دو دانش در عرصة امنیت روانی را مورد بررسی قرار داده است. اما با توجه به ظرفیت محدود مقاله، تلاش شده تا محوریترین عوامل امنیتسوز و امنیتساز مورد توجه قرار گیرد. بنابراین پرداختن به سایر مولفههای امنیت روانی از حوصلة این پژوهش خارج است.
The word “amniyyat” (security) is an infinitive from the word “amn” (secure). The word “amn” literally means reassurance, a sense of calmness, and a lack of fear and anxiety. According to this definition, the terms “amniyyat” and “amn” have both positive and negative dimensions; that is, on the one hand, they indicate confidence and peace of mind, and on the other hand, they indicate the absence of fear and anxiety. Psychological security means a relative feeling of relief from danger, and the result of this feeling is a pleasant state that entails physical and mental peace. Using jurisprudence and psychology, the present study has tried to investigate the components that decrease family’s psychological security and to present the mechanism of providing psychological security by proposing security-providing strategies based on these two areas of knowledge. Using the analytical-descriptive method and the perspective of Shahid Avval described as "Masalih-e khamseh" in jurisprudence, the article explores key issues in the field of psychological security. On the other hand, using psychology, it examines the commonalities and differences of these two areas of knowledge in the field of psychological security. However, due to the limited capacity of the article, an attempt has been made to pay attention to the most central factors increasing or decreasing security. Addressing other components of psychological security is beyond the scope of this study.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر کوشيده تا با بهرهگيري از دانش فقه و روانشناسي، مؤلفههاي امنيتسوز در عرصة امنيت رواني خانواده را بررسي و با طرح راهکارهاي امنيتساز براساس اين دو دانش، سازوکار تأمين امنيت رواني را پيشروي مخاطب خود قرار دهد.
مقاله با روش تحليلي ـ توصيفي و با بهرهگيري از ديدگاه امنيتي شهيد اول که آن را تحت عنوان «مصالح خمسه» در فقه بيان کرده، موضوعات محوري در حوزة امنيت رواني را مورد واکاوي قرار داده، و از سوي ديگر، با استفاده از دانش روانشناسي نقاط مشترک و حتي متضاد اين دو دانش در عرصة امنيت رواني را مورد بررسي قرار داده است.
پيرامون پيشينه تحقيق نيز بايد گفت که موضوع «امنيت رواني در خانواده» در کتب و مقالات متعددي مورد بررسي قرار گرفته است، اما پيرامون منابعي که از بعد روانشناسي به اين موضوع پرداختهاند، ميتوان به کتاب جوان و آرامش روان (حسينيزاده، 1382) اشاره کرد در آن موضوع، آرامش رواني با رويکرد روانشناسي و اسلامي مورد توجه قرارگرفته است.
در جمعبندي اين تلاشها بايد گفت که در برخي از اين پژوهشها تنها به بعد روانشناسي امنيت رواني خانواده توجه شده و در مواردي که از بعد اسلامي بررسي شده، به شکل خاص جايگاه فقه مورد توجه قرار نگرفته است.
7. سازکار عوامل امنيتساز و امنيتسوز در عرصة امنيت رواني خانواده بر مبناي آموزههاي فقهي، انجام واجبات و ترک محرمات است که موجب امنيت روح و روان آدمى مىگردد و از اين مؤلفه تحت عنوان سازوکار تأمين امنيت روانى يا عوامل امنيتساز ياد ميشود.