چکیده:
زندگی و سنخهای آن یکی از موضوعاتی است که در علوم انسانی بهویژه روانشناسی مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرد. مطالعه و بررسی دقیق دیدگاههای متنوع و مختلف در اینباره میتواند به انتخاب سنخ مطلوب زندگی و تقویت و استحکام آن کمک کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی سنخهای زندگی از دیدگاه سلیگمن و مقایسه آن با دیدگاه اندیشمندان مسلمان انجام شده است. بدین منظور به روش توصیفی ـ تحلیلی به منابع دست اول دیدگاههای سلیگمن و آثار مفسران و اندیشمندان مسلمان از جمله علامه جعفری، آیتالله جوادی آملی و شهید مطهری مراجعه و با همدیگر مقایسه گردید. یافتههای پژوهش نشان میدهد که سلیگمن با انتخاب مدل ارسطویی رشد از ساده به پیچیده، چهار سنخ زندگی لذتبخش، متعهدانه، بامعنا و کامل ترسیم میکند. براساس دیدگاه مفسران قرآن کریم، سه نوع زندگی «ذلتمحور»، «لذتمحور» و «سعادتمحور» استخراج گردید. مفاهیم عاجله، حیات دنیا و متاع غرور بیانگر زندگی لذتمحور است که حیات عمومی محسوب میشود. مفهوم معیشت ضنک حیاتی غیرحقیقی است که به زندگی ذلتمحور اشاره دارد. افرادی که در این دو سنخ زندگی هستند، از رسیدن به بالاترین درجات کمال بازمیمانند. حیات حقیقی منحصر در زندگی آخرت و حیات طیبه است که همان زندگی سعادتمحور است. روحانی بودن منشا سنخهای زندگی، هدفمندی سنخهای زندگی جهت دستیابی به سعادت جاودانه فرامادی، نقش انگیزه الهی در رسیدن به هدف زندگی، فراشمولی قلمرو ارزشی سنخهای زندگی براساس دیدگاه اسلامی ازجمله تفاوتهای شاخص با دیدگاه سلیگمن هستند.
Life and its types is one of the topics studied and analyzed in the humanities, especially psychology. A careful study of various views on this topic can help to choose the desired type of life and strengthen it. The aim of this study was to investigate the types of life from Seligman's point of view and compare it with the views of Muslim thinkers. For this purpose, using the descriptive-analytical method, the first-hand sources of Seligman's views and the works of Muslim commentators and thinkers such as Allameh Ja’fari, Ayatollah Javadi Amoli and Murtaza Mutahhari were referred to and compared with each other. The research findings show that by choosing the Aristotelian model of simple and complex plot development, Seligman states four types of life: enjoyable, committed, meaningful and complete. According to the commentators of the Holy Quran, three types of life can be extracted: "humiliation-based", "pleasure-based" and "happiness-based". The concepts of the quick passing world, worldly life, and enjoyment of delusion express pleasure-based life that is referred to as public life. The concept of miserable life is an unrealistic life that refers to the humiliation-based life. People in these two types of life fail to reach the highest levels of perfection. Good life in the Hereafter, which is the happiness-based life, is the only true life. The spirituality of the origin of life types, the purposefulness of life types in achieving eternal post-material happiness, the role of divine motivation in achieving the goal of life, and the transcendence of the value realm of life types according to the Islamic view are among the significant differences with Seligman's view.
خلاصه ماشینی:
بنابراین بهنظر میرسد با بهرهگیری از آیات قرآن کریم و با استفاده دیدگاههای تفسیری اندیشمندان میتوان برای زندگی از نگاه اسلامی انواعي را مشخص کرد و آنها را با سنخها زندگی از دیدگاه سلیگمن مقایسه کرد.
حسینی مطلق (1394) زندگی مطلوب در دیدگاه اسلام و روانشناسی مثبتگرا را مورد بررسی قرار داده، اما به سنخشناسی زندگی و نیز به مقایسه دیدگاه اندیشمندان مسلمان و سلیگمن نپرداخته است.
پژوهشگر با مراجعه به قرآن کریم و آثار برخی اندیشمندان ازجمله علامه جعفری، شهید مطهری و آیتالله جوادی آملی، آیات و روایاتی که بر موضوع انواع زندگی دلالت دارد را مورد تحلیل قرار خواهد داد و همچنين نقطه نظرات سليگمن را جمعآوری کرده، سپس به توصیف و تحلیل و نقد آن میپردازد.
درحالیکه بعضی از کفار که نهتنها از یاد خداد اعراض کردهاند، بلکه وجود او را نیز منکر شدهاند، از لحاظ اموال و وسایل معیشتی که باعث رفاه زندگی میشود، در سطح بسیار بالاتری نسبت به بعضی مؤمنان قرار دارند و به همین علت بعضی مفسران گفتهاند: تنگی معیشت برای اعراضکنندگان از یاد خدا را در حیات دیگر میدانند، بهاینترتیب که فشار قبر در برزخ و گرفتار شدن به طعام زقوم و ضریع را در آخرت دانستهاند و در تأیید بیان خود به احادیثی در این زمینه استناد کردهاند (طوسی، 1405ق، ج7، ص220).
بعضی از مفسران «معیشت ضنک» را در مقابل «حیات طیبه» که خداوند به مؤمنان وعده داده است، قرار دادهاند و محروم ماندن از ان را همان معیشت ضنک برای اعراضکنندگان دانستهاند؛ مانند فخررازی و زمخشری که در تفسیر این آیه از تعبیر حیات طیبه بهره گرفتهاند (فخررازی، 1421ق، ج22، ص111).
), 2009, the encyclopedia of positive psychology, New York, NY, Wiley-Blackwell.