چکیده:
احمدرضا احمدی چهرهای شاخص در گسترة شعر موج نو و شعر حجم است؛ اما با وجود آثار برجسته در عرصة ادبیات کودک معاصر، به این بخش از ظرفیتهای ادبی وی، آنطور که باید پرداخته نشده است. او در داستانهای خود به مسائل گوناگون تعلیمی و اخلاقبنیاد اشاره کرده و برای بازنمایی این موضوعات بهطور مطلوب از تکنیکهای متنوع بهره برده که تأکید بر یادگیری محیطی و اجتماعی کودک از آن جمله است. در این پژوهش، با استناد به منابع کتابخانهای، روش توصیفی ـ تحلیلی و مبانی نظریة یادگیری اجتماعی، این تکنیکها در داستانهای منتخب احمدرضا احمدی بررسی و تحلیل شده است. نتایج بیانگر آن است که نویسنده با کاربست مؤلفههایی مانند «سرمشقدهی و معرفی الگوی عملی»، «مقابلة شخصی کودک با موقعیتهای اخلاقی/ غیراخلاقی»، «تقویت و تثبیت رفتار اخلاقی» و «بهکارگیری بازی وانمودی»، مجموعهای متنوع از مسائل اخلاقی و تعلیمی ـ مانند تعاون و کمک به یکدیگر، احترام به حیوانات، صلحجویی، محبتورزیدن به همنوع، هویّتجویی و بازگشت به خویشتن واقعی ـ را برای مخاطبان کودک خود، ترسیم و بازگویی کرده است. در این بین، آموزة تعلیمی احترام به حیوانات بارها در داستانهای مختلف تکرار شده است که بیانگر دغدغة اصلی نویسنده برای فرهنگسازی در این موضوع است. احمدی در بازنمایی رویکردهای تعلیمی خود بر اثرگذاری محیط اطراف بر فرایند رشد و فردیّت اخلاقی و شخصیتی کودکان تأکید کرده و نقش عوامل بیرونی را در جهتگیری سویههای تربیتی این گروه سنی برجسته کرده است.
خلاصه ماشینی:
واژه هاي کليدي ادبيات کودک، احمدرضا احمدي، رشـد اخلاقـي، مسـائل تعليمـي، نظريـۀ يـادگيري اجتماعي ١ـ مقدمه کودکان ازنظر سني در موقعيت حساسي قرار دارنـد؛ زيـرا خميرمايـۀ وجـودي آن هـا دراثر آموزش هايي شکل مي گيرد کـه از کـودکي در محـيط خـانواده ، مدرسـه و اجتمـاع ميبينند و درنتيجۀ اين عوامل به شخصيتي مطلوب يا هنجارشکن بدل ميشوند؛ بنابراين ، سويۀ اصلي تلاش و دغدغۀ نهادهاي مرتبط در لايه هاي مختلف اجتماعي بايد مبتنـي بـر اين اصل باشد که از چه روش هايي براي ارتقاي شخصيت اخلاقي کودکان استفاده شـود.
نويسندگان بسياري کوشيده اند دغدغـه هـاي کودکانـه را در قالب داستان هاي گوناگون شرح دهند و مجموعه اي از بايدها و نبايـدهاي اخلاقـي را تبيين کنند تا با هدايت فرايند رشد اخلاقي کودک در مسيري درست ، قدرت تشـخيص و تمايزگذاري در او به شکلي بايسته تقويت شود و بسترهاي لازم براي پي بردن کـودک بـه نقش ها، رفتارها و نگرش هايي فراهم شود که جامعه از او انتظار دارد.
پرسش هـاي اصـلي ايـن تحقيـق عبـارت اسـت از: ١) احمدرضـا احمدي از چه سازوکارهايي در داستان هاي منتخـب بـراي تقويـت و تثبيـت کـنش هـاي اخلاقي استفاده کرده است ؟ ٢) چـه آمـوزه هـايي ازطريـق مؤلفـه هـاي نظريـۀ يـادگيري اجتماعي تبيين شده است ؟ به نظر ميرسد اصليترين آموزه اي که با کاربست مؤلفـه هـاي سرمشق دهي و معرفي الگوي عملي، مقابلۀ شخصـي کـودک بـا موقعيـت هـاي اخلاقـي/ غيراخلاقي، تقويت و تثبيت رفتار اخلاقي، به کارگيري بـازي وانمـودي در آثـار احمـدي بازنمايي شده ، محبت به حيوانات و رعايت حقوق آنان اسـت .