چکیده:
انرژي به عنوان يك متغير ژئوپليتيك، جايگاه ويژه اي را در بازي هاي قدرتي نظام جهان باز كرده و دسترسي به منابع انرژي براي تمامي سطوح سلسله مراتبي قدرت جهان، اهميتي استراتژيك پيدا كرده است. از اين روي، هر يك از بازيگران نظام جهاني به دنبال تعريفي قابل قبول از جايگاه امنيت انرژي خود در جهان مي باشند. در اين ميان ايران با واقع شدن در مركز بيضي استراتژيك انرژي جهان و با در دست داشتن دومين منابع نفت خام و گاز طبيعي جهان، از جايگاه مهمي در مباحث صادرات و امنيت انرژي جهاني برخوردار مي باشد. در غرب از مصرف كنندگان بزرگ انرژي جهان ميتوان كشورهاي عضو اتّحاديه ي اروپايي را در کنار ایالات متحده نام برد. زمينه هاي انرژي ايران، از جمله فرصتهاي پيش روي اين كشورها براي تنوع بخشي به بازار بزرگ تقاضاي انرژيشان است. در شرق نیز ايران براي بهره جستن از اين قابليت صادرات انرژي خود، نيازمند داشتن شركاي استراتژيك انرژي مي باشد و براي نيل به اين هدف كشورهاي آسيايي خصوصا كشورهاي چين و هند و در مراحل بعدی ژاپن و کره جنوبی، با بازار تقاضاي رو به رشد براي انرژي تا آينده اي قابل پيش بيني در كنار جايگاه تاثير گذار اين كشورها در نظام جهاني، از اهميت ويژه اي برخوردارند. در شمال، محصور بودن كشورهاي حوزه درياي خزر در خشكي و عدم دسترسي آنها به آبراه هاي بين المللي براي انتقال انرژي خود به بازارهاي جهاني سبب شده است كه انتقال انرژي خزر به بازارهاي جهاني به يك مسئله منطقه اي و بين المللي تبديل شود . در جنوب نیز ایران با دسترسی به ابراه های بین المللی خلیج فارس و دریای عمان نیز، نفش تعیین کننده ای در صادرات و امنیت انرژی دارد. در نهایت با تمام توصیفات بالا، کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی انرژی و سیاسی خود بهترین مسیر اتصال شمال، جنوب، شرق و غرب به یکدیگر است که ظرفیت های ویژه ای را برای صادرات انرژی برای کشور بوجود آورده است. اين پژوهش با روشي توصـيفي ـ تحليلـي بـه بررسي جايگاه صادرات انرژي ايران در شاهراه انرژی جهان می پردازد.