چکیده:
گستردگی تعاملات اقتصادی بین کشورهای جهان، تأثیرپذیری فراوان اقتصاد از سیاست را موجب گشته و راه را برای اعمال فشار قدرتها بر کشورهای غیر همسو با خود هموار ساخته است. از سوی دیگر، تصریح بر رکن «بروننگری» در کنار «درونزایی» در سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی، لزوم تعامل با دیگر کشورها را برای تحقق این هدف نمایان میسازد. با توجه به اینکه تعاملات اقتصادی در عرصه بینالمللی، متأثر از سیاست خارجی هر کشور است، این پرسش مطرح میشود که موازین و چارچوبهای دقیق چالش و تعامل با دولتها و جوامع بیگانه و غیر مسلمان مبتنی بر قرآن و سنت چیست؟ به ویژه اینکه در سیره رسول خدا نیز، هم چالش با مشرکان و مقاومت در برابر تحریم اقتصادی آنان مشاهده میشود و هم تعامل و توافق. این نوشتار که به روش کتابخانهای و شیوه توصیفی تحلیلی سامان یافته است، تلاش میکند ضمن ارائه دقیقِ محدوده و مرزهای چالش و تعامل، مبتنی بر معارف قرآن، به تحلیل سیره پیامبر در این باره بپردازد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که عناصر «دشمنی»، «سلطهطلبی»، «ولایتپذیری» (در متن تبیین شده) و «نرمش در برابر اصول و احکام اسلامی»، محدودیتهای تعامل را مشخص میسازد و در غیر این صورت، مشروط به رعایت مصالح عمومی، دست حاکم اسلامی برای نرمش و تعامل باز میباشد.
The expansion of economic interactions between the countries of the world has caused the great affectedness of economic from politics and has paved the way for the pressure of powers on non-aligned countries. On the other hand, the stipulation on the pillar of extraterritorial look (outsourcing) along with internalization in the general policies of the resistance economy indicates the necessity of interaction with other countries to achieve this goal. Considering that economic interactions in the international scene are influenced by the foreign policy of each country, the question arises that: what are the exact criteria and frameworks of challenges and interactions with governments and foreign and non-Muslim societies based on the Qur'an and Sunnah (Arabic: سنه)? In particular, there are challenges in the tradition (Sunnah Arabic: سنه) of the Prophet (salla Allah ‘alayhi wa-sallam) with polytheists and resistance against their economic sanctions, as well as interaction and agreement. This article, organized by library method and descriptive-analytical method, tries to analyze the prophet’s (salla Allah ‘alayhi wa-sallam) tradition (Sunnah Arabic: سنه) in this regard while providing the exact course and limits of challenge and interaction, based on the teachings of the Qur'an. The research findings show that the elements of enmity (hostility), hegemony (domination), guardianship [It is explained in the text] and facilitating in Islamic principles (usul) and rules (religious law) determine the limits of interaction and otherwise, the Islamic ruler can have more facilitation and interaction conditioned (depend on) to the observance of public interests.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اینکه تعاملات اقتصادی در عرصه بینالمللی، متأثر از سیاست خارجی هر کشور است، این پرسش مطرح میشود که موازین و چارچوبهای دقیق چالش و تعامل با دولتها و جوامع بیگانه و غیر مسلمان مبتنی بر قرآن و سنت چیست؟ به ویژه اینکه در سیره رسول خدا( نیز، هم چالش با مشرکان و مقاومت در برابر تحریم اقتصادی آنان مشاهده میشود و هم تعامل و توافق.
علامه آیات دیگرِ نهی از دوستی و محبت کفار و مشرکان را مؤید دیدگاه خود میداند (از جمله: ممتحنه/ 1؛ مجادله/ 22) و آیه ﴿لَا یَتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْکَافِرِینَ أَوْلِیَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِینَ﴾ (آل عمران/ 28) را صریح در ولایت محبت و مودت میداند، نه همپیمانی و همقسمی؛ چه، در زمان نزول این آیه، بین پیامبر( و یهودیان، و نیز بین رسول خدا( و مشرکان، پیمانها و معاهداتی وجود داشته است و طبعاً آیه نمیتواند ناظر به آن باشد.
در حقیقت، همه امور به دست خداوند است و او خود، سنت اسباب و مسببات را ایجاد کرده و طبعاً هر چیزی که سبب آن قویتر باشد، وقوع آن بیشتر انتظار میرود و در این امر، تفاوتی بین مؤمن و کافر وجود ندارد، جز آنکه خداوند نسبت به دین و اولیای دین خود عنایتی ویژه دارد؛ ولی امر نبوت و دعوت پیامبران نیز از همان سنت عمومی مستثنا نیست (طباطبایی، 1417: 4/48).