چکیده:
مقالۀ حاضر سبک اشعار بوداق اظهری شیرازی (ت.991)، شاعر گمنام عهد صفوی را بررسی می کند. دیوان اشعار اظهری که آن را رسالۀ کمال نامیده است، بیش از ده هزار بیت دارد؛ ولی هنوز به چاپ نرسیده است. دانسته های ما دربارۀ شاعر به آنچه از اشعار او به دست می آید، محدود می شود و حتی در تذکره ها هم نامی از او نیامده است. نگارنده با رویکرد توصیفی- تحلیلی با پاسخ به این پرسش ها که اظهری در اشعار خویش از چه سبکی پیروی می کند و اشعار او در سه سطح زبانی، ادبی و فکری چه ویژگیهایی دارند؟ می کوشد استدلال کند شاعر از نظر ویژگیهای زبانی به شعر سبک خراسانی گرایش داشته و جنبه های ادبی اشعار او، ویژگیهای شعری سبک عراقی را فرایاد می آورد. اظهری به شعر خاقانی و انوری توجه خاصی داشته و بارها نیز به این موضوع اشاره کرده است. از مضامین اصلی رسالۀ کمال اظهری می توان به مدح و منقبت، عشق مجازی و گاه عشق وقوعی و واسوختی، توصیف معشوق، هجو، هزل و ساقی نامه اشاره کرد. کاربرد واژه های کهن، کاربرد شکل کهن واژهها و لغات و ترکیبات عربی، ترکیب سازی، قواعد دستوری کهن، به کارگیری تشبیه های مرکب، تفضیل و مضمر، استعاره های مکنیه و بیشتر از نوع شخصیت بخشی، تصویرآفرینی، تلمیح، اضافه های تلمیحی و اساطیری، حُسن تعلیل، تضاد، تناسب و تکرار از ویژگیهای چشمگیر سبکی اوست که نگارنده را که دیوان اشعار اظهری را تصحیح کرده است، بر آن می دارد تا برای اولین بار در این مقاله، ویژگیهای سبکشناسی شعر او را تبیین و به شناخت جایگاه او در شعر فارسی کمک کند.
The present article studies the style of poems of Budagh Azhari Shirazi (B. 991 A.H.), who is an unknown poet of the Safavid era. Azharis’ collection of poems, which he called the treatise of Kamal, has about eleven thousand verses; but it has not been published yet. Our knowledge of him is limited to what can be deduced from his poems. The author with a descriptive-analytical approach tries answer these questions: which of the poetic styles does Azhari followed in his poems and what are the characteristics of his poems in three levels of language, literature and thought? She tries to prove that the poet tends to Khorasani poetry in linguistic features, and the literary aspects of his poems reflect the poetic features of the Iraqi style. Azhari has paid special attention to Khaghani and Anvari poems. Praise and eulogy, virtual love and sometimes Voqugui and Vasukhti, description of the beloved, lampoon, satire, and Saghinameh are the main themes of Azhari’s poetry. The use of ancient words, the ancient form words, Arabic words and phrases, composition, ancient grammatical rules, the use of compound simile, preferential simile, implicit simile and implicit metaphors, that more of them are personification, and imagery, allusion, phantastic etiology, oxymoron, congerise and palilogy are some of the remarkable features of his style, thus the author that corrected the Azhari’s collection of poems tries to explain the stylistic features of his poet and help to know his impression in Persian poetry for the first time.
خلاصه ماشینی:
کاربرد واژه هاي کهن ، کاربرد شکل کهن واژه ها و لغات و ترکيبات عربي، ترکيب سازي، قواعد دستوري کهن ، به کارگيري تشبيه هاي مرکب ، تفضيل و مضمر، استعاره هاي مکنيه و بيشتر از نوع شخصيت بخشي، تصويرآفريني، تلميح ، اضافه هاي تلميحي و اساطيري، حسن تعليل ، تضاد، تناسب و تکرار از ويژگيهاي چشمگير سبکي اوست که نگارنده را که ديوان اشعار اظهري را تصحيح کرده است ، برآن ميدارد تا براي اولين بار در اين مقاله ، ويژگيهاي سبک شناسي شعر او را تبيين و به شناخت جايگاه او در شعر فارسي کمک کند.
کهنگي زبان ، استفاده از واژگان زبان هاي غيرفارسي، ترکيب سازي به همراه پيروي از قوانين نحوي پيشينيان و به کارگيري آرايه هاي بديع لفظي و معنوي و فنون بيان ، استفاده از اوزان عروضي مناسب ، به کارگيري قافيه هاي هنري و گاه خلاقانه و به ويژه رديف هاي متنوع و زيبا از ويژگيهاي شعري رسالۀ کمال اظهري است که نشان ميدهد اشعار وي بايد از نظر مضمون و محتوا از يک سو و از جنبۀ ويژگيهاي زباني، دستوري و بلاغي به دقت مطالعه و بررسي شود؛ از اين رو نگارندگان کوشيدند تا با بررسي و تحليل سبک شناسانۀ اشعار وي در سطوح زباني، ادبي و فکري به شناخت بهتر شعر وي کمک کنند؛ پس براي اولين بار با رويکردي توصيفي- تحليلي مبتني بر متن اشعار اظهري و پاسخگويي به اين پرسش ها که کدام ويژگيهاي زباني در شعر اظهري بارزتر است ؟ شعر اظهري از نظر جنبه هاي سه گانۀ موسيقايي بيروني، کناري و دروني چگونه است ؟، کدام آرايه هاي ادبي در شعر او نمود بيشتري دارد؟ و پس زمينه هاي فکري شعري وي چيست ؟ کوشيده اند با مشخص کردن ويژگيهاي شاخص زباني، ادبي و فکري اظهري به شناخت سبک شعري شاعر و جايگاه وي در بين شاعران فارسيسراي عصر صفوي کمک کنند.