چکیده:
«اغراضالسّیاسه فی اعراضالریاسه» تألیف ظهیری سمرقندی به دلیل داشتن آموزههای سیاسی، اجتماعی، حکمی، تعلیمی، اخلاقی، آداب مملکتداری و شیوههای حکمرانی در میان متون کهن نثر فارسی ممتاز و برجسته شده است. آموزههای گوناگون وکاربردی این کتاب سبب شده است این اثر بارها به دست کاتبان نسخهنویسی شود و در نتیجة این امر تصحیفات و تحریفات بسیاری به متن آن راه پیدا کرده است. جعفرشعار با در اختیار داشتن چهار نسخة خطی از «اغراضالسّیاسه»، اما بدون استفاده از همة آنها (بهویژه نسخة خطی مشکوة) به تصحیح و چاپ آن اقدام و در بسیاری از موارد اختلاف نسخهها را نیز ذکر کرده و مسامحه در امانتداری نسبت به نسخههای خطی بهویژه نسخة اساس، شتابزدگی در تصحیح و چاپ این اثر و همچنین ضعف و سهلانگاری در حروفچینی، تصحیفات، تحریفات و لغزشهای دیگری را به متن این کتاب وارد کرده است. نگارندگان در این مقاله از طریق مقابلة متن چاپ شدة اغراضالسّیاسه با نسخة اساس و نسخة مشکوة و به مدد مقایسة جملات و عباراتی از آن با آثار دیگر ظهیری سمرقندی (سندبادنامه و بهویژه اثر ناشناختة غرةالالفاظ و نزهةالالحاظ) وهنجارهای سبکشناختی نویسنده به بررسی و تصحیح چند تصحیف، تحریف و لغزش در متن چاپ شدة اغراضالسّیاسه میپردازند.
Aghraz Al-Seyasah Fi A'araz Al-Reyasah, authored by Zahiry Samarghandy has become one of the excellent and outstanding old prose texts, because of containing technical, political, social, philosophical, didactic, and ethical teachings and addressing governance practices. These practical and miscellaneous teachings have led to frequent transcriptions and insertion of significant distortions and falsifications into the text of the mentioned book. Jaafar Shear by having in hand four manuscripts of Aghraz Al-Seyasah but without benefitting all of them (specially Meshkat᾿s transcript) has corrected and printed it in many cases mentioned the manuscript᾿s differences. Furthermore, negligence in trusteeship towards manuscripts, especially the base manuscript, hastiness in correction, and the weakness and indifference in typesetting have inserted some other distortions, falsifications, and errors in the aforesaid book. This study has tried to countercheck the printed copy of Aghraz Al-Seyasah with the base and Meshkat᾿s manuscript, and then by comparing some phrases of it with the other works of Zahiry Samarghandy (Sandbadnameh and Ghorrat–al-Alfaz wa Nozhat-al-Alhaz) and writer᾿s stylistic norms analyze and correct some distortions falsifications and errors in the printed text of Aghraz Al-Seyasah.
خلاصه ماشینی:
جعفرشعار با در اختيار داشتن چهار نسخۀ خطي از «اغراض السّياسه »، اما بدون استفاده از همۀ آن ها (به ويژه نسخۀ خطي مشکوة) به تصحيح و چاپ آن اقدام و در بسياري از موارد اختلاف نسخه ها را نيز ذکر کرده و مسامحه در امانت داري نسبت به نسخه هاي خطي به ويژه نسخۀ اساس ، شتاب زدگي در تصحيح و چاپ اين اثر و همچنين ضعف و سهل انگاري در حروف چيني، تصحيفات ، تحريفات و لغزش هاي ديگري را به متن اين کتاب وارد کرده است .
نسخۀ اساس (١٢٤)، «شوايب غيب » را ثبت کرده که عبارت يادشده را مغشوش و دچار ابهام ميکند، اما «شوايب عيب » که در نسخۀ مش (١٠٠) ثبت شده است با سبک و سياق جملات و اين عبارت سازگاري دارد و معناي جملۀ پاياني را نيز روشن ميکند؛ به ويژه اينکه واژه هاي «صفا»، «مصفا»، «دُرد»، «مکدر» و «شوايب » واژة «عيب » را در متن مورد نظر تأييد ميکنند.
همچنين کاربرد «شوايب عيب و معايب شوب » (ظهيري، ١٣٩٧ و ١٣٩٢الف ) از زبان و قلم ظهيري دليل ديگري بر تأييد واژة «عيب » در عبارت مورد بحث است ؛ بنابراين ، جملۀ مورد نظر از عبارت يادشده به اين شکل بازسازي ميشود: «...