چکیده:
بیان مسئله
برقراری ارتباط بین عناصر بصری و عناصر موسیقی، محل چالشی جدی است. تاثیرگذاری موسیقی بر هنرهای تجسمی و بالعکس از لحاظ فرمال همواره وجود دارد، اما نشان دادن تاثیرپذیری در هر جنبه آن نیازمند بررسی اثر از لحاظ تکنیکی است.
هدف پژوهش
این نوشته به دنبال یافتن ارتباطی بین عنوان اثر «خوشنویسی» و جنبه های تکنیکی در چندصدایی رضا والی است. پرسش اصلی اثر بدین شرح است که والی چه رویکردی در به کارگیری مصالح داشته و ارتباط آن رویکرد با خوشنویسی مدرن چیست؟
روش پژوهش
این مطالعه به روش توصیفی-تحلیلی یا تحلیلی-مقایسه ای و مبتنی بر مدل یان لارو انجام شده است. اجزای این مدل عبارت اند از الف) کیفیت نغمگی: عوامل تمبر، ارکستراسیون و سیستم کوک را در بر می گیرد؛ ب) هارمونی: سازماندهی عمودی صداها، ساختار آکوردی و شیوه توالی ساختارهای عمودی را در بر می گیرد؛ ج) ملودی: دربردانده توالی مصالح صوتی در راستای افقی است که شنونده آن را به عنوان یک کلیت واحد درک می کند. در حوزه ملودی به مسایلی همچون نمای کلی و گردش مدال نیز می توان پرداخت؛ د) ریتم: دربردارنده سازماندهی کشش نت ها و دیدگاه متریک است؛ ه) فرایند: عوامل شکل دهنده فرم قطعه همچون تضاد بین قسمت ها و شیوه گسترش را در بر می گیرد.
نتیجه گیری
با بررسی تکنیکی اثر می توان نتیجه گرفت که ایده اصلی والی «گسترش عناصر سنتی و سنتز آن با هنر مدرن» است. در واقع، او تکنیک های چندصدایی سنتی همچون جواب آواز و نت واخوان را گسترش داده و از راه اشتراکات با هنر مدرن ترکیب می کند. این فرایند را می توان مشابه آثار خوشنویسانه دانست که ریشه هایی در سنت خط های تفننی همچون متعاکس، توامان و شیوه گلزار دارند. هنرمندان با گرایش خوشنویسانه مدرن ماب و سنتی نو شیوه های خوشنویسی قدیم را در آثارشان به کار می گیرند. بازتاب تفکر والی را در طرح جلد آلبوم مجموعه خوشنویسی می توان یافت که برگرفته از اثری خوشنویسانه و مدرن ماب از نصرالله افجه ای است
خلاصه ماشینی:
* این مقاله برگرفته از رسالۀ دکتری «حسین قنبری احمدآباد» با عنوان «رویکرد چندصدایی بر اساس عناصر موسیقی ایرانی در مجموعۀ خوشنویسی رضا والی و مقایسۀ آن با رویکردهای مشابه در آثار سایر آهنگسازان معاصر» است که به راهنمایی دکتر «.......................
اهداف و روش پژوهش پرسش اصلی این نوشته بدین شرح است که چه ارتباطی بین نگرشِ چندصداییِ والی بر اساس موسیقی ایرانی و آثار خوشنویسی وجود دارد؟ به دلیل ماهیت اکتشافی و مسئله+محوربودن این نوشته، می+توان برای آن فرضیه+ای در نظر نگرفت (بنگرید به عدالت+نژاد، 1393، 13).
در بخش ملودی می+توان به وجوه مختلفی نظیر نوع حرکت+ها از جهت پیوسته و گسسته+بودن، تریادی یا غیرتریادی+بودن، متقارن یا متقارن+بودن و مدهای مورد استفاده پرداخت، اما وجه مهم آثار والی به+کارگیری مدهای موسیقی دستگاهی قدیم ایران و مدهای موسیقی معاصر همچون مد اکتاتونیک است.
در مجموع، می+توان گفت این قطعه بر اساس چهار ایدة کلی در نگرش مدال شکل گرفته که عبارت+اند از: الف) نقل قول عینی از ردیف و به+کارگیری گوشه+های ردیف با نظمی متفاوت از آن؛ ب) آهنگسازی در بستر صوتی بیات کرد و دشتی با فونکسیون درجات مشابه ردیف؛ ج) استفاده از عناصر موسیقی قدیم، زیرافکند قدیم یا صبا؛ د) به+کارگیری عناصری از موسیقی معاصر همچون مد اکتاتونیک و سیستم دوازده نیم+پرده+ای.
این نوع فاصله+گیری از عناصر مدال موسیقی سنتی قسمت+های کمتری را در اثر به خود اختصاص می+دهد و هدف آهنگساز ایجاد تضاد به منظور پیشروی قطعه است.
نتیجه+گیری این نوشته به+دنبال یافتن عناصر مشترک بین اثر خوشنویسی والی بود و نشان داد که رویکرد والی در به+کارگیری عناصر از درون سنت مشابه جنبش+های خوشنویسانه در هنر معاصر حهان اسلام است.