چکیده:
ایوان از دوره ی پیش از مادها تا عهد ساسانی، با خصوصیاتی کم و بیش متفاوت، در سازماندهی فضاها، ارتباطات و
ساختار نمای بناهای شاخص، به کار رفته است. استفاده از ایوان ستون دار از سده های نهم تا یازدهم پیش از میلاد،
متداول بوده است. نمونه هایی از ایوان در خانهها و کاخ های دوره ی هخامنشی در آپادانای شوش، پارسه و خانه های
پارسوماش قابل بررسی اند. طاق زنی و ایوان سازی در هنر اشکانی را می توان در خانه های شهر نسا، شهر هترا و کاخ
آشور مشاهده نمود. که نسبت به دوران پیش از خود به اوج رسیده است. ساخت ایوان در معماری درباری و دینی ساسانیان
نیز رواج داشته و گنبدخانه با تهرنگ چهارگوش نیز به ایوان افزوده شده و در کلیه بناهای مهم این دوره نمود یافته و
عناصر معماری دیگر را تحت الشعاع خود قرار داده است. در این مقاله سعی شده، سیر شکل گیری کالبدی ایوان در دوران
ایران باستان، بالاخص در عهد مادها، هخامنشیان، پارتها و ساسانیان مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. در این پژوهش از
شیوه ی تحقیقی، توصیفی تحلیلی استفاده شده و گردآوردی مطالب از منابع کتابخانه ای مراکز علمی و دانشگاهی و
وبسایت های اینترنتی علمی پژوهشی مرتبط با موضوع تحقیق، انجام گردیده است.
خلاصه ماشینی:
ماهنامه پژوهش در هنر و علوم تخصصي سال هفتم ، شماره ١ (پياپي : ٤٠)، فروردين ١٤٠١ سيرتحول ايوان در معماري ايران باستان از دوران ماد تا عهد ساساني ٢ تاريخ دريافت : ١٤٠٠/١٠/٠٦ مهدي رحماني ١*، محمدعلي کاظم زاده رائف ، تاريخ پذيرش : ١٤٠٠/١٢/٠٣ 3 صبا مير دريکوندي کد مقاله : ٨٩١٩٥ چکـيده ايوان از دوره ي پيش از مادها تا عهد ساساني ، با خصوصياتي کم و بيش متفاوت ، در سازماندهي فضاها، ارتباطات و ساختار نماي بناهاي شاخص ، به کار رفته است .
تصوير شماره ٥ و ٦) پلان و نماي کاخ آشور(شيرين جاني، ١٣٩٤، ٧) (تجزيه و تحليل : نگارندگان ، ١٤٠٠) ايوان يکي از عناصر شاخص معماري ساساني است که در طول اين دوره به همراه گنبدخانه ، تقريبا در تمامي بناهاي اين دوره ظاهر شده و عناصر ديگر را تحت الشعاع قرار مي دهد.
(شيرين جاني، ١٣٩٤، ٨) 83 نمودار شماره ٢ و٣) دياگرام روابط فضايي ايوان در بناهاي دوره ي هخامنشيان ( نگارندگان ، ١٤٠٠) نماي گور دخمه هاي دوره ماد شباهت به ايواني دارد که در تابستان ، مانع ورود آفتاب به درون ساختمان مي شود و در زمستان به علت تابش متمايل خورشيد، آفتاب به درون مي تابد و اين ايوان به صورت پناه گاهي براي جلوگيري از برف و باران است کاخ هاي پاسارگاد و تخت جمشيد نيز از روي همين نقشه ساخته شده است (گريشمن ، ١٣٩٠، ٨٧) در معماري دوره ي هخامنشي شيوه گوردخمه سازي همچون دوره ي ماد دنبال مي شود.