چکیده:
از مباحث مربوط به تعارض ادله، تعیین دامنه اثرگذاری تعارض بر مستندات متعارض است. از آنجا که هر دلیلی مدلولهای متفاوتی دارد، تعیین چنین دامنهای ضروری است؛ زیرا گاهی با وجود تنافی میان مدلولهای مطابقی چند خبر، مدلولهای التزامیشان ناسازگاری ندارد؛ بلکه همآوا به نفی حکم ثالث میپردازند. بنابراین آنچه در اینجا شایسته تحقیق است، تعیین وضعیت مستندات متعارض در رابطه با حکم ثالث است. با نگاهی به کتب اصولی دیدگاههای گوناگونی در اینباره به دست میآید؛ به طوری که مطابق یک نگره، تمامی مستندات متعارض از حجیت ساقط میشوند و بر اساس نگره دیگر، یکی از دو متعارض حجت است و با مدلول التزامی خود به تعیین حکم ثالث میپردازد. در این میان محقق نائینی در صدد تبیین دیدگاهی است که بر اساس آن اگرچه دلالت مطابقی هر یک از خبرها بر اثر تعارض از حجیت ساقط میشود، دلالت التزامیشان بر حجیت خود باقی است. نتایج این نوشتار که با روش تحلیلی ـ انتقادی سامان یافته، نشان میدهد که از منظر محقق نائینی میتوان با تفکیک میان تبعیت در وجود با تبعیت در حجیت، به ساقط شدن حجیت دلالت مطابقی متعارضین قائل شد و با این حال دلالت التزامی تمامی مستندات بر حجیت خویش باقی و منشأ اثر باشند.
خلاصه ماشینی:
درباره پيشينه اين بحث نيز همان گونه که وجود نظريات مختلف در اين باره نشان مي دهد، بيشتر کتب اصولي ، اگرچه به اختصار، به اين بحث پرداخته اند و مقاله اي نيز با عنوان «حجيت متعارضان در نفي حکم ثالث » اثر مهدي آبادي و تولايي منتشر شده است ؛ اما ويژگي نوشتار پيش رو توجه به مباني تعارض اخبار و تأثير مستقيم آن بر موضوع نفي حکم ثالث است ؛ زيرا به اعتقاد نگارندگان ، طرح و تبيين ديدگاه نفي حکم ثالث تنها بر مدار تمايز دلالت هاي مطابقي و التزامي در مقام ثبوت (وجود) و مقام حجيت امکان پذير است و همان گونه که در تبيين ديدگاه برگزيده به آن اشاره مي شود، محقق نائيني از همين مبنا براي تثبيت ديدگاه خويش بهره برده است .
از اين رو نوشتار حاضر بدين شکل سامان يافته است که با در نظر گرفتن نگرش طريقيت در حجيت روايات (طريقيت اخبار براي کشف واقع و نشان دادن حکم واقعي به مکلف ) ابتدا مبناي هر يک از ديدگاه ها در تعارض اخبار رصد شده ، آن گاه بر اساس مباني ، تأثير تعارض بر هر يک از متعارضين بررسي و در نهايت ، وضعيت دلالت هاي مطابقي و التزامي با توجه به وضعيت اخبار متعارض از منظر محقق نائيني تبيين شده است .