چکیده:
تعاونیها از انواع سیستمهای مدیریت مشارکتی، محسوب میگردند که با فراهم آوردن سازوکارهایی موجب نقشآفرینی کشاورزان در تصمیمگیریها و مدیریت کشاورزی، میشوند. در این راستا، تشکلهای بهرهبرداران آب، باهدف کاهش نقش دولت و افزایش نقش مصرفکنندگان آب و سایر نهادهای محلی در مدیریت شبکههای آبیاری تشکیلشده و نقش کلیدی را در مصرف بهینه آب بر عهدهدارند. این تحقیق باهدف کلی ارزیابی عوامل موثر بر عملکرد تعاونیهای تولید در حوزه آبریز استان خوزستان، انجام شد. جامعه آماری این تحقیق را تمامی اعضای تعاونیهای تولید در محدوده شبکههای آبیاری و زهکشی استان خوزستان تشکیل دادند (5831=N) که 361 نفر از آنان با استفاده از جدول نمونهگیری بارتلت و همکاران (2001) و به روش تصادفی طبقهای با انتساب متناسب، انتخاب شد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی حاکی از آن است که عوامل موثر بر عملکرد تعاونیهای تولید در حوزه آبریز استان خوزستان شامل عوامل اقتصادی و مالی، اجتماعی- فرهنگی، حقوقی- سیاسی، مدیریتی و فنی میباشند. نتایج حاصل از تحلیل چند معیاره با استفاده از تکنیک AHPو نرم افزار Expert Choice نیز نشان داد که معیار مدیریتی در راستای موفقیت تعاونیهای تولید استان خوزستان نسبت به سایر معیارها بالاترین اولویت را به خود اختصاص داده است و معیارهای فنی، اقتصادی و مالی، اجتماعی- فرهنگی و معیار حقوقی- سیاسی به ترتیب در اولویتهای بعد قرار میگیرند. با توجه به سابقه طولانی تشکیل این نظامهای بهره برداری جمعی از منابع آب در خوزستان، شناسایی عوامل موثر بر عملکرد آنها میتواند ضمن ارائهی سازوکارهای مدیریتی به متولیان امر در ارتقای موفقیت تعاونیهای مزبور موثر واقع گردد.
Cooperatives are one of the types of participatory management systems, which provide farmers with a role in decision-making and agricultural management by providing mechanisms. In this regard, water users' organizations are formed with the aim of reducing the role of government and increasing the role of water consumers and other local institutions in the management of irrigation networks and play a key role in optimal water consumption. Therefore, this study was conducted to evaluate the factors affecting the performance of production cooperatives in the catchment area of Khuzestan with emphasis on the management of irrigation and drainage networks. The statistical population of the study consisted of all members of production cooperatives within the irrigation and drainage networks of Khuzestan (N = 5831). The sample size was determined using the sampling table of Bartlett et al. (2001) and by stratified random sampling method with proportional assignment (according to member production cooperatives), 361 people. The results of factor analysis indicate that the factors affecting the performance of production cooperatives in the catchment area of Khuzestan province include economic and financial, socio-cultural, legal-political, managerial and technical factors. The results of multi-criteria analysis using AHP technique also showed that the management criterion is the highest priority for the success of production cooperatives compared to other criteria. In fact, this finding shows that the prerequisite for the success of production cooperatives in Khuzestan is the improvement and empowerment of management structures in the areas of planning, organizing, coordinating, controlling, implementing and evaluating production cooperatives.
خلاصه ماشینی:
لذا توانمندسازی تشکل های مردم نهاد در بخش کشاورزی تا خوداتکایی کامل ، میبایست به طورجدی موردتوجه قرارگرفته (خسروی پور و همکاران ، ١٣٩٨) و با توجه به سابقه طولانی تشکیل نظام های بهره برداری جمعی از منابع آب در سطح استان خوزستان ، ضروری است تا عوامل مؤثر بر موفقیت آن ها موردبررسی قرار گیرد تا ضمن رفع موانع و استفاده از ظرفیت های موجود، تجربه ای مفید جهت اقدامات آتی باشد.
در این پژوهش به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر عملکرد تعاونیهای تولید در حوزه آبریز استان خوزستان با تأکید بر مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی از تحلیل عاملی بهره گرفته شد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) بر اساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی مشخص شد که این ٥ عامل درمجموع ٨٠/٢٩ درصد از تغییرات عوامل مؤثر بر عملکرد تعاونیهای تولید در حوزه آبریز استان خوزستان با تأکید بر مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی را تبیین میکند (جدول ٢).
همچنین بر اساس نتایج مشخص گردید که زیر معیار "توانمندسازی و میزان بهره مندی اعضاء از آموزش " در راستای موفقیت تعاونیهای تولید استان خوزستان نسبت به سایر زیر معیارهای اجتماعی - فرهنگی بافاصله قابل توجه بالاترین اولویت را به خود اختصاص داده است که با یافته های تحقیقاتی سروستانی و همکاران (٢٠١٩) نیز مطابقت دارد.
Evaluation of Effective Factors on the Performance of Production Cooperatives in the Catchment Area of Khuzestan Province with Emphasis on the Management of Irrigation and Drainage Networks M.
Therefore, this study was conducted to evaluate the factors affecting the performance of production cooperatives in the catchment area of Khuzestan province with emphasis on the management of irrigation and drainage networks.