چکیده:
بی توجهی به شرایط بازار و تأکید صِرف بر افزایش تولید یکی از مشکلات اساسی نظامهای ترویج کشاورزی است. نهادینه کردن خدمات ترویج بازارمحور می تواند نقش مفید و مؤثری در افزایش کمیت و کیفیت تولید و بهینه سازی زنجیره ارزش محصولات با تمرکز بر رشد اشتغال، کارآفرینی و رونق اقتصادی در مناطق روستایی داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه های نهادینه سازی خدمات ترویجی بازارمحور در زنجیره ارزش برنج درمناطق روستایی مازندران در سال 1398 انجام شد. گردآوری دادهها از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند با 29 نفر از خبرگان کشور صورت گرفت و برای تحلیل داده ها، از روش تحلیل محتوای استقرایی استفاده شد. نتایج نشان داد که بر اساس رویکرد زنجیره ارزش برنج، فعالیتها به دو دسته تقسیم می شوند؛ یکی، فعالیتهای اولیه شامل تأمین نهاده ها، تولید، تبدیل، بازاریابی و مصرف برنج و دیگری، فعالیتهای پشتیبانی شامل ارائه آموزشهای مهارتی و مشاوره، تأمین منابع مالی، مدیریت منابع انسانی، وضع سیاستهای حمایتی و فراهم سازی زیرساختهای لازم به ویژه در مناطق روستایی، که این دستة دوم به عنوان مؤلفه های نهادینه سازی خدمات ترویج بازارمحور در زنجیره ارزش برنج مورد شناسایی قرار گرفت.
Neglecting market conditions and emphasizing merely on production increase is one of the basic problems of agricultural extension systems. Institutionalizing extension services based on a market-oriented approach can play a useful and effective role in increasing the quantity and quality of production and optimizing the value chain of products with a focus on employment growth, entrepreneurship and economic prosperity in rural areas. Therefore, this study aimed at identifying the components for institutionalization of market-based extension services in the rice value chain in rural areas of Mazandaran Province, as Iran’s most rice producing province, in 2019. The required data were collected through semi-structured interviews with 29 purposefully selected rice experts and were analyzed through an inductive analysis method. The results showed that based on the value chain approach, the activities were classified in the two categories including ‘primary activities’ such as the supply of inputs, production, processing, marketing and consumption of rice and ‘support activities’ comprising providing training and advisory services, financial supports, human resource management, supportive policies, and the provision of the necessary infrastructure. It was also found that support activities were identified as effective factors in the institutionalization of market-oriented extension services in the rice value chain.
خلاصه ماشینی:
نتايج نشان داد که بر اساس رويکرد زنجيره ارزش برنج ، فعاليت ها به دو دسته تقسيم ميشوند؛ يکي، فعاليت هاي اوليه شـامل تـأمين نهاده ها، توليد، تبديل ، بازاريابي و مصرف برنج و ديگري، فعاليت هاي پشتيباني شامل ارائه آموزش هـاي مهارتي و مشاوره ، تأمين منابع مالي، مديريت منابع انساني، وضع سياسـت هـاي حمـايتي و فـراهم سـازي زيرساخت هاي لازم به ويژه در مناطق روستايي، که ايـن دسـتۀ دوم بـه عنـوان مؤلفـه هـاي نهادينـه سـازي خدمات ترويج بازارمحور در زنجيره ارزش برنج مورد شناسايي قرار گرفت .
جدول ١- تغيير پارادايم از ترويج توليدمحور به ترويج بازارمحور (رجوع شود به تصویر صفحه) مأخذ: ون وپرن (٢٠١١ ,van Weperen) پورتر (١٩٩١ ,Porter) مفهوم زنجيره ارزش را به عنوان يک روش جديـد بـراي تحليـل فرآيند توليد در يک شرکت ارائه داد؛ سپس ، اين روش بـه عنـوان وسـيله اي بـراي برنامـه ريـزي راهبردي به طـور گسـترده پذيرفتـه شـد.
نتايج و بحث يافته هاي حاصل از مصاحبه در سه حوزه موضوعي آمـده انـد: ١) توصـيف ويژگـيهـاي جمعيت شناختي مصاحبه شوندگان ، ٢) وضعيت زراعت بـرنج در اسـتان مازنـدران ، و ٣) زنجيـره ارزش برنج در مناطق روستايي مـورد مطالعـه شـامل فعاليـت هـاي اوليـه و شناسـايي مؤلفـه هـاي نهادينه سازي خدمات ترويجي در قالب فعاليت هاي پشتيباني زنجيره ارائه شده است .
Zida et al) يافته هاي پژوهش حاضر مبني بـر شناسايي عوامل تأمين منابع مالي و زيرسـاخت هـاي مـورد نيـاز بـراي نهادينـه سـازي خـدمات تـرويج بازارمحور در زنجيره ارزش برنج را تأييد ميکند.