چکیده:
یکی از آموزههای اهل بیت علیهم السلام در بیان معارف قرآن کریم، گشودن دریچهای نو و هماهنگ
با زمان به نام تاویل است. آیات قرآن افزون بر آنچه از ظاهر آنها استفاده میشود. دارای
تاویل هستند و بهترین راه دست یافتن به تاویل قرآن, از طریق اهل بیت علیهم السلام است؛ زیرا طبق
حدیث نقلین. اهل بیت علیهم السلام بهعنوان عدل قرآن به شمار میروند. در بسیاری از روایات
تفسیری اهل بیت علیهم السلام به تاویل آیات قرآن پرداخته شده است. این پژوهش در پی یافتن
پاسخ به این سوّال است که چه نوع تاویلاتی در روایات تفسیری سوره حجر مرتبط با امام
علی علیه السلام است؟ در این راستاء روایات تاویلی مرتبط با امام علی علیه السلام از بین روایات تفسیری
سوره حجر استخراج گردید و با روش توصیفی- تحلیلی مشخص شد که چهار نوع تاویل
در این روایات درباره آن حضرت وجود دارد که عبارت هستند از: معنای باطنی آیه. مصداق
باطنی آیه, مصداق اتم اطلاق یا عموم آیه و تحقق مفاد آیه.
خلاصه ماشینی:
عبارت «الَّذِینَ کَفَرُوا» ظهور در غیرمسلمانان یعنی کافران به خدا و پیامبر( دارد؛ اما در این روایات به منکران امامت امام علی( تأویل شده است؛ بنابراین تأویل ذکر شده در این روایات از نوع بیان مصداق باطنی آیه به شمار میرود ج) از امام صادق( در مورد آیه «رُبَما یَوَدُّ الَّذِینَ کَفَرُوا لَوْ کانُوا مُسْلِمِینَ» (الحجر/۲) روایت شده که فرمودند: «فَأمَّا فِی یَوْمِ الْقِیَامَۀِ فَإِنَّا وَ أهْلَنَا نَجْزِی عَنْ شِیعَتِنَا کُلَّ جَزَاءٍ لَیَکُونَنَّ عَلَی الأعْرَافِ بَیْنَ الْجَنَّۀِ مُحَمَّد( وَ عَلِیٌّ( وَ فَاطِمَۀَ( وَ الحَسَن( وَ الحُسَین( وَ الطَّیِّبُونَ مِنْ آلِهِمْ فَنَرَی بَعْضَ شِیعَتِنَا فِی تِلْکَ الْعَرَصَاتِ فَمَنْ کَانَ مِنْهُمْ مُقَصِّراً فِی بَعْضِ شَدَائِدِهَا فَنَبْعَثُ عَلَیْهِمْ خِیَارَ شِیعَتِنَا کَسَلْمَانَ وَ الْمِقْدَادِ وَ أَبِیذَرٍّ وَ عَمَّار وَ نُظَرَائِهِمْ فِی الْعَصْرِ الَّذِی یَلِیهِمْ وَ فِی کُلِّ عَصْرٍ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَۀِ فَیَنْقُضُونَ عَلَیْهِمْ کَالْبُزَاۀِ وَ الصُّقُورِ وَ یَتَنَاوَلُونَهُمْ کَمَا یَتَنَاوَلُ الْبُزَاۀِ وَ الصُّقُورُ صَیْدَهَا فَیَزِفُّونَهُمْ إِلَی الْجَنَّۀِ زَفّاً وَ إِنَّا لَنَبْعَثُ عَلَی آخَرِینَ مِنْ مُحِبِّینَا مِنْ خِیَارِ شِیعَتِنَا کَالْحَمَامِ فَیَلْتَقِطُونَهُمْ مِنَ الْعَرَصَاتِ کَمَا یَلْتَقِطُ الطَّیْرُ الْحَبَّ وَ یَنْقُلُونَهُمْ إِلَی الْجِنَانِ بِحَضْرَتِنَا وَ سَیُؤْتَی بِالْوَاحِدِ مِنْ مُقَصِّرِی شِیعَتِنَا فِی أعْمَالِهِ بَعْدَ أنْ صَانَ الْوَلَایَۀُ وَ التَّقِیّۀُ وَ حُقُوقَ إِخْوَانِهِ وَ یُوقَفُ بِإِزَائِهِ مَا بَیْنَ مِائَۀٍ وَ أَکْثَرَ مِنْ ذَلِکَ إِلَی مِائَۀِ ألْفٍ مِنَ النُّصَّابِ فَیُقَالُ لَهُ هَؤُلاءِ فِدَاؤُکَ مِنَ النَّارِ فَیَدْخُلُ هَؤُلاءِ الْمُؤْمِنُونَ الْجَنَّۀَ وَ اُولَئِکَ النُّصَّابُ النَّارَ وَ ذَلِکَ مَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی رُبَما یَوَدُّ الَّذِینَ کَفَرُوا یَعْنِی بِالْوَلَایَةِ لَوْ کانُوا مُسْلِمِینَ فِی الدُّنْیَا مُنْقَادِینَ لِلْإِمَامَۀِ لِیُجْعَلَ مُخَالِفُوهُمْ مِنَ النَّارِ فِدَاءَهُمْ» (امام عسکری(، ۱۴۰۹، ص۲۴۱)؛ امّا در روز قیامت ما و اهل بیت ما هر جزایی را برای شیعیان خود میپذیریم، همانا میان اعراف اهل بهشت محمّد و علی و فاطمه و حسن و حسین و پاکان خاندان آنها قرار خواهند داشت، پس برخی از شیعیان خود را در میانه آن میدانها خواهیم دید، و هریک از آنها که در بعضی سختیها کوتاهی کرده باشد، برترین شیعیان خود را مانند سلمان و مقداد و ابوذر و مانند آنها را در زمانهای پس از آنها به سویشان میفرستیم و در هر دورهای تا روز قیامت چنین خواهد بود.