چکیده:
از مسائل مهمی که بعنوان آثار ناشی از انحلال نکاح مطرح میشود؛ حقوق مالی زوجه است. حقوق مالی زوجه در واقع ضمانتهای مالی برای حمایت قانونگذار از حقوق او در برابر زوج است؛ لذا، ازدواج غیر از آثار غیرمالی، آثار مالی نیز برای مردان ایجاد میکند. این حقوق و مطالبات عناوین مختلفی دارد که نفقه، مهریه، جهیزیه، اجرتالمثل، نحله، تنصیف دارایی و ارث از جمله این موارد میباشد. دریافت این حقوق نیز نیاز به پیگیری، طرح دعوا و ضمانتهای اجرایی دارد که قانونگذار برای حمایت از او در نظر گرفته است. باتوجه به اینکه هدف مقاله، بررسی آثار مالی انحلال نکاح بر نفقه زوجه است و این حق مالی با چالشهایی همراه بوده؛ سوال اصلی که در مقاله به روش توصیفی - تحلیلی پاسخ داده میشود این است که آثار مالی ناشی از انحلال نکاح بر نفقه زوجه چیست و دیدگاه قانونگذار درخصوص پیگیری و دریافت آنچه میباشد؟ فرضیه مطروحه این است که درخصوص تعلق حقوق مالی به زوجه بعنوان آثار مالی با نکاتی مواجه هستیم که برخی از آنها باتوجه به مقتضیات زمان و مکانی و اهمیت یافتن مباحث برابری و به منظور احقاق کامل حقوق زنان لازم به بازنگری میباشد؛ لذا لازم است در برخی از قوانین اصلاح صورت گیرد و یا قوانین و مقررات حقوق موضوعه نسبت به آن غنیتر گردد؛ هرچند در این خصوص با محتوای غنی فقهی مواجه هستیم؛ اما در برخی از موارد باید اصلاحیههایی صورت گیرد تا زوجه در دریافت حقوق خود با مشکل مواجه نگردد.
خلاصه ماشینی:
باتوجه به اینکه موضوع این پژوهش آثار مالی انحلال نکاح بر نفقه زوجه است؛ این حقوق و دیدگاه قانونگذار در مورد آن و ضمانت اجراهایی که در حقوق موضوعه ایران وجود دارد؛ مورد بررسی ما قرار گرفته است.
مبانی فقهی و حقوقی نفقه مبنای فقهی الزام مرد به پرداخت نفقه زوجه مستند به آیات و احادیث متعدد و معتبر میباشد که حقوق مدنی ایران نیز به پیروی از فقه امامیه تضمین حکم رادر مجموعه مقررات خود آورده است ابتدا آیات قرآن کریم در این موضوع را بررسی کرده و سپس به احادیث منقول میپردازیم.
در مورد نفقه، یکی از سوالات مهمي كه در نزد فقها طرح شده اين است كه آيا رابطهاي بين نفقه و تمكين وجود دارد؟ براي پاسخ به آن بايد مبناي الزام به انفاق مورد بررسي قرار گيرد كه سبب و مبناي الزام شوهر به پرداخت نفقه چيست؟ از ديدگاه فقهاي شيعه چند مبنا مطرح ميشود كه به اختصار بيان ميگردد.
بنابراین ضمانت اجرای مدنی و کیفری ترک انفاق تنها در صورتی قابلیت اجرا دارد و میتواند منجر به صدور حکم طلاق و یا مجازات کیفری شود که اثبات شود ترک انفاق صورت گرفته و در زمان حال و آینده نیز عدم پرداخت نفقه محرز و قابل پیشبینی باشد و بعبارت دیگر نفقه حال و آینده زوجه پرداخت نشود ولی در مواردی که فقط بحث از نفقه گذشته زوجه مطرح باشد، بعنوان دین برعهده زوج باقی است و میتوان از دادگاه مطالبه نمود ولی ضمانت اجرای طلاق و یا محکومیت کیفری را ندارد.