چکیده:
از آنجا که از دیرباز بحث تقسیم عمومی بیت المال بین مسلمین از اهمیت فراوانی برخوردار بوده رعایت عدالت و مساوات در این تقسیم حائز اهمیت است. فقها برای اثبات لزوم رعایت مساوات در تقسیم امکانات به برخی از آیات قرآن مانند آیات قسط و آیات عدل و برخی روایات از جمله روایت حفص بن غیاث از امام صادق علیه السلام و روایت ابی اسحاق همدانی از حضرت امیر المومنین علیه السلام و نیز سیره قطعیه معصومین علیهم السلام و سیره متشرعه تمسک جسته اند. در کنار تمامی ادله مذکور قاعده عدل و انصاف دلیل دیگری بر این مدعا میباشد. که در کلام بسیاری از فقها با تعابیر مختلف بیان گردیده که مهمترین مستند این قاعده حکم عقل است. میتوان مصداق عدالت در تقسیم امکانات بین مسلمین را تسویه دانست؛ زیرا تنها دلیل دریافت این امکانات از بیت المال، اسلام آحاد جامعه است. و اسلام قابل رتبه بندی و تمایز نیست؛ و نمیتوان هیچ یک از آحاد جامعه اسلامی را بر دیگری از این نظر برتر دانست. اما از آنجا که در شرایط فعلی جامعه در برخی از موارد امکان تقسیم مساوی امکانات وجود ندارد؛ لازم است به بررسی ادله تقسیم مساوی امکانات پرداخته شود.
Since the discussion of the general division of the treasury among Muslims has been of great importance for a long time, the observance of justice and equality in this division is important. The jurists to prove the necessity of observing equality in dividing the possibilities into some verses of the Qur'an such as Qast verses and verses of justice and some narrations such as the narration of Hafs Ibn Ghias from Imam Sadegh (as) and the narration of Abi Ishaq Hamedani from Amir al-Mu'minin (as) and the definite biography of the infallibles They have adhered to the Shari'a and the Shari'a. In addition to all the above arguments, the rule of justice is another reason for this claim. In the words of many jurists, it has been stated with different interpretations that the most important document of this rule is the rule of reason. The example of justice in the division of possibilities among Muslims can be considered as settlement; Because the only reason for receiving these facilities from the treasury is the Islam of individuals in society. And Islam cannot be ranked and distinguished; And none of the members of the Islamic society can be considered superior to another in this regard. But since in the current conditions of society in some cases it is not possible to divide the facilities equally; It is necessary to examine the reasons for equal distribution of facilities.
خلاصه ماشینی:
البته به نقل از فاروق اللغه انصاف به اعطاء النصف تعریف شده است؛ و فیومی آن را به و مستندات این حکم مساوات برای اثبات این حکم، علاوه بر کتاب و روایات متعدد که بیانگر سیرهی قطعیه معصومین در تقسیم بالسویدی بیت المال است، مستندات قاعدهی عدل و انصاف نیز قابل انطباق با این حکم است.
الف) امام علیه السلام دلیل تقسیم بالسویه را برابری مسلمین در مسلمان بودن معرفی نموده، و فضیلت های افراد را دلیل برتری سهم آنها از بیت المال نمی داند؛ و برای تفهیم این مطلب، مسلمین را به فرزندان یک پدر تشبیه نموده، که دلیل ارث بردن آنها از پدر، فرزند او بودن است نه فضیلت خارجی سند این روایت دچار خدشه است؛ زیرا در سلسله این سند حفص ابن غیاث است، که عامی مذهب بوده ولی مورد اعتماد است.
میرزای شیرازی، محمد تقی، حاشیة المکاسب، چا، منشورات الشریف الرضی، قم - ایران، ۱۴۱۲ق نائینی، میرزا محمد حسین، حوائد لأصول، بی جا، بی تا۔ نجاشی، احمد، رجال النجاشی - فهرست أسماء مصنفى الشیعة، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم - ایران، نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج۷، دار إحیاء التراث العربی، بیروت - لبنان، ۱۴۰۴ق مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الإسلام، ج ۲، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم - ایران، ۱۳۸۵ق Scientific Journal of Modern Jurisprudence and Law Analysis of the principles of equal distribution of the treasury based on the rule of justice and fairness Ferast Mohammadi Bolbanabad Print ISSN: 2717- 1469 Online ISSN: 2717 - 1477 PhD in Islamic Jurisprudence and Fundamentals, Faculty of Humanities and Law, Sanandaj Girls' Technical and Vocational School, Kurdistan, Iran Profile in ISC,SID, Noormags, Magiran, Ensani, GoogleScholar www.