چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی مبانی حفظ محیط زیست و همکاریهای بینالمللی زیست محیطی در اسلام است. این پژوهش با استفاده از مبانی اسلامی در بخش نظری، طبیعت جهان را از مواهب الهی دانسته که باید انسان برای حفظ حیات و بقای خویش و تمامی موجودات بهترین روش را در بهرهبرداری از آن بکار گیرد. در عین حال این بینش، آدمی را با مبداء هستی پیوند داده و در مواجهه با طبیعت و مسائل زیست محیطی علاوه بر تبعیت از قواعد و اصول اسلامی، اتصال و ارتباط با شریعت را با وصف عقل و نقل برقرار میسازد. در بُعد عملی با استناد به قواعد و اصول اسلامی بیان شده، اسلام، احکام و دستوراتی در حوزه محیط زیست دارد که هر کدام از آنها مانع جدی در به وجود آمدن بحرانهای زیست محیطی خواهد بود. اصولی چون اصل اباحه و لزوم حفظ توازن در طبیعت، اصل مصلحت و قواعدی چون قاعده لاضرر، قاعده اتلاف و قاعده تسبیب و سیره عقلاء، مسئولیتهای آحاد افراد بشر را در جلوگیری از تخریب و آلودگی محیط زیست و همچنین میزان بهرهبرداری از آن را تعیین و اثبات مینمایند.
The purpose of the present study is to review principles of environment protection and international environmental cooperation in Islam. Using some theoretical principles in Islam, this research recognizes nature as the blessing of God and that humans should apply the best methods to sustain the life of their own and all other creatures. Moreover, such an insight associates human beings with the source of creation so when confronted with nature and environmental issues, in addition to following Islamic regulations and principles, humans connect with religion by ration and narration. Regarding practical aspects, by making a reference to Islamic regulations and principles, Islam has rules and disciplines in terms of environment that act as serious obstacles against environmental crises. Principles such as Ibahah (permission) and the necessity of keeping a balance in nature, expediency and la zarar (no harm), Itlaf (direct harm) and tasbib (indirect harm) as well as the approach of wise scholars all determine and prove the responsibility of the mass of people in preventing damage to the environment and avoiding environment pollution and also explain how much we are allowed to exploit the environment.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش با استفاده از مبانی اسلامی در بخش نظری، طبیعت جهان را از مواهب الهی دانسته که باید انسان برای حفظ حیات و بقای خویش و تمامی موجودات بهترین روش را در بهرهبرداری از آن بکار گیرد.
از اینرو، حفظ و حراست از محیط زیست نهتنها یک وظیفه فردی است، بلکه وظیفهای اجتماعی بوده که مورد توجه تمامی مکاتب الهی و بشری قرار گرفته است.
با توجه به اهمیت حفظ محیط زیست و منابع طبیعی برای بقاء انسان و سایر موجودات، مدیریت، ساماندهی و تدوین نظام حقوقی برای آن از ضروریات میباشد و هرگونه سهلانگاری در این زمینه موجب خسارتهای جبرانناپذیری خواهد بود.
از آنجایی که مسلمانان جمعیتی قابل ملاحظه در جهان معاصر بوده و بسیاری از دینداران در تلاش هستند تا بر اساس آموزههای دینی، رفتار خود را شکل دهند، لذا ضرورت تبیین شناخت محیط زیست و حفاظت از آن برای جامعه اسلامی، امری لازم شمرده میشود.
، در زندگی افراد، امری معقول و مورد تأکید دین اسلام و شریعت اسلامی است، در ابعاد بزرگتر و کلان نیز این امر عینیت بیشتری دارد، و در مسائل کلانی چون استفاده از طبیعت و محیط زیست به جهت آنکه زندگی و بقای جمع کثیری و در برخی امور زندگی همگان به آن وابسته است، ضرورت حفاظت از آن مسائل کلان، ضامن تداوم حیات بشر و نیز بهرهمندی آیندگان از میراث خلقت خواهد بود.
Systematic Principle of Conflict between National Interests and Islamic Community Expediencies (With an Emphasis on the Viewpoint of Āyatollāh Khāmeneii) 1 Mohammad Malekzadeh1 1.
Keywords: Principle of Conflict, Foreign Policy, Islamic Expediencies, National Interests, Political Jurisprudence, Āyatollāh Khāmeneii.