چکیده:
نامشناسی یکی از شاخههای زبانشناسی است که به تحلیل و بررسی جنبههای صوری و معنایی نامهای خاص میپردازد. با توجه به کاربرد نامهای خاص در علوم مختلف، نامشناسی بهعنوان دانشی میانرشتهای در حوزههای مختلفی چون فلسفه، حقوق، جامعهشناسی، روانشناسی، مردمشناسی، تاریخ، باستانشناسی و... به کار گرفته میشود. یکی از زمینههای بهکارگیری نامشناسی، نقد ادبی و بهویژه نقد ادبیات داستانی است. نام هریک از شخصیتهای داستانی میتواند دلالتهای معنایی متعددی داشته باشد و بخش مهمی از خلق شخصیت را بر عهده بگیرد؛ به همین دلیل نویسندگان حرفهای، نام شخصیتهای داستانی خود را هدفمند انتخاب میکنند و برای هر گزینشی، دلایل و براهینی دارند. نامشناسی با مطالعة چرایی و چگونگی نامگذاری شخصیتهای داستانی راه را برای فهم بهتر داستان و آشنایی با جهانبینی نویسندة آن هموار میسازد. رمان همسایهها یکی از بهترین نمونهها برای کاربستِ نامشناسی شخصیتهاست. احمد محمود در این اثر تلاش کرده است تا با انتخاب هدفمند نامها، جهانبینی و نگرش خاص خود را به مخاطب القا کند. در نوشتار حاضر با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی به بررسی رمان همسایهها از منظر نامشناسی شخصیتهای آن پرداختهایم. یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که وضعیت اقتصادی، هنجارهای اجتماعی، نزدیکی به منابع قدرت، دین و مذهب و ایدئولوژی پنج عنصر بنیادین در انتخاب نام شخصیتهای رمان همسایههاست.
Onomastics is one of the minor branch of linguistics that deals with artificial and conceptual aspects of recruiting the knowledge of onomastics of fictional characters in the literature and literary criticism. The professional authors select the aimed fictional characters names and have their own reasons and aims for selecting each choice. The onomastics of characters can be one of the greats to enter the world of novel and familiarity with its authors ideology. The Hamsayeha novel is one of the best example for using the onomastics of characters. Ahmad Mahmood has tried to convey his special attitude and ideology to the addressee with selecting the aimed names. The Hamsayeha novel has been investigated from onomastics of its characters perspective in the present study with descriptive analytic procedure. The results of this study has shown that the economic status, taking advantage of power social norms, religion and sect and ideology are five basic elements in selecting the namesof the characters of Hamsayeha novel.