چکیده:
وجود نوعی موسیقی در غزلیات شمس باعث زیباتر شدن این غزلیات گشته است.موسیقی درونی غزلیات شمس سماعآور و شادیبخش است.این موسیقی در هماهنگی و همراهی وزن و آهنگ با بسیاری از نام آواها به وجود میآید.نام آواها در دیوان شمس به چهار دسته تقسیم میشوند: الف)اصواتی که منشأ انسانی دارند؛مانند آوه،آه و... ب)تنتنها و نواهای موسیقی مثل ترنگ،ترنگاترنگ و... ج)اصواتی که از اشیا برمیخیزند،مثل چاقاچاق، چکچک... د)اصوات جانوان مثل بقربقو،بقبق و....
خلاصه ماشینی:
گزارشی از اصوات در دیوان شمس نویسندهی مقاله آقای هادی طارمیلر(6431-طارم سفلی-قزوین)کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی است که از پایاننامهی خود با عنوان موسیقی در کلیات شمس در سال 67 دفاع کرد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) *هادی طارمیلر-قزوین چکیده وجود نوعی موسیقی در غزلیات شمس باعث زیباتر شدن این غزلیات گشته است.
این موسیقی در هماهنگی و همراهی وزن و آهنگ با بسیاری از نام آواها به وجود میآید.
کلیدواژهها موسیقی شعر،اصوات،ایقاع،ریتم،دیوان شمس ای مطرب خوشقاقا،تو قیقی و من قوقو تو دقدق و من حقحق،تو هیهی و من هوهو1 یکی از نکات مهم و قابل توجه در دیوان غزلیات حضرت مولانا جلال الدین،وجود نوعی موسیقی است که از اصوات و آواها حاصل میشود.
برای نشان دادن تغییر درونی مولانا که حاصل شنیدن صوت و صدای طبیعی است،بیتردید حکایت«افلاکی»در«مناقب العارفین» میتواند گواهی بر این مدعا باشد که؛شنیدن«طقطق»چکش صلاح الدین زرکوب بوده که او را با عالم وجود و سماع و چرخش و پایکوبی آشنا ساخته است.
برای نمونه رجوع کنید به«تاریخ موسیقی ایران،ج 1،96» (5)-ارجاع به دیوان شمس در این مقال بدین ترتیب است.
(7)-معانی اصوات از فرهنگ دیوان شمس و نیز فرهنگ معین است.
(01)-در مثنوی نیز چنین میگوید: مه فشاند نور و سگ عوعو کند هر کسی بر خلقت خود میتند (همانجا،دفتر 6،ب 41) (11)- کاغکاغ و نعرهء زاغ سیاه دائما باشد به دنیا عمرخواه (همانجا،دفتر 5،ب 767) (21)-در مثنوی نیز اصواتی از جانوران ذکر شده که در دیوان غزلیات شاید کمتر به چشم بخورد.
گزیدهی غزلیات شمس به کوشش دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی،شرکت سهامی کتابهای جیبی،چاپ هشتم،تهران،0731.