چکیده:
هدف و زمینه: مفاهیم عرفانی و سلوکی در میان سلسله های مختلف وجوه اشتراک و افتراق بسیاری دارند. نوع اندیشه و نگاه خاص عرفا به معرفت، ویژگیهای شیخ، صفات مرید، شرایط خلوت، ذکر و اهمیت آن، مشاهده و سماع، باعث بوجود آمدن سلسله های گوناگون شده است. در این تحقیق معارف اشاره شده بصورت مقایسه ای بین استاد و شاگرد، نجم الدین کبری و نجم الدین رازی، با توجه به آثار آنها مورد بررسی قرار گرفته است و اعتقاداتی چون صاحب امر «کن» و اسم اعظم بودن ولی، آداب مریدی و ارتداد مرید، و بیارزش بودن خلوت بدون ذکر، مشاهدات و رنگها و دلایل مشاهده، سماع و دلایل آن در این تحقیق بررسی شده اند.
روش مطالعه: این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی انجام گرفته است و محدوده و جامعۀ مورد مطالعه فوائح الجمال، آداب الصوفیه، السایر الحایر، و اصول العشره از نجم الدین کبری و مرصادالعباد، منارات السائرین، و مرموزات اسدی از نجم الدین رازی است.
یافته ها: نظرات نجم الدین کبری بعلت وجود آثار بسیار موجز و ساده و مخاطب عام داشتن مورد بیمهری قرار گرفته و در سیر تفکر عرفان قبل از ابن عربی و معارف ابن عربی جای خالی آن دیده میشود. نظریات نجم کبری دارای غور قابل توجهی است که در میان حکایتها پنهان مانده است.
نتیجه گیری: آنچه نجم الدین کبری در مباحث عرفانی و سلوکی بیان میکند بسیار پراکنده است و با جستار دقیق و کنار هم قرار دادن مطالب، میتوان به بدیع و عمیق بودن اندیشۀ وی پی برد. افکار و اندیشه های نجم رازی اشتراکات بسیاری با نجم کبری دارد اما آنجا که پای مباحث خانقاهی بمیان میآید و یا در مباحث جنجالی خارج از فهم عوام، نجم رازی را سخنی نیست.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Mystical and Seleucid concepts have many
commonalities and differences between different dynasties. The specific type
of thought and view of mystics on knowledge, the characteristics of the sheikh,
the attributes of the disciple, the conditions of solitude, its mention and
importance, observation and hearing have caused the emergence of various
dynasties. This study has compared the above topics in the works of Najmuddin
Kobra and Najmuddin Razi in order to understand the depth of thought of the
founder of Kabruyeh.
METHODOLOGY: This research has been done by descriptive-analytical method
and using library and documentary studies. Al-Din is a secret.
FINDINGS: Najmuddin Kobra's views are considered to be very concise and
simple in spite of their very detailed works. Najmuddin Kobra's thought has not
been paid much attention and Najm Kobra's works have considerable insight
that has been hidden.
CONCLUSION: What Najmuddin Kobra expresses in mystical and Seleucid
discussions is scattered and by putting it together, we can realize the novelty
and depth of Najmuddin Kobra's thought and Najmuddin Razi has many
similarities with Najm Kobra, but where Monastic issues arise or in
controversial issues beyond the public understanding, Najm Razi is not
mentioned and his thought is simplified.
خلاصه ماشینی:
و به اين پرسشها پاسخ داده ميشود: معرفت چند قسم است ؟ معرفت حقيقي کدام است ؟ شيخ واقعي کيست و داراي چه خصوصياتي است ؟ صفات مريد و ويژگيهاي مريد چيست ؟ خلوت چه ارزشي در سيروسلوک دارد و خلوت واقعي چگونه بدست ميآيد؟ ذکر چه نقشي در سيروسلوک دارد و ذکر حقيقي چگونه حاصل ميشود؟ و رابطۀ ذکر و خلوت چيست ؟ ذکر زباني اهميت دارد يا ذکر قلبي و چرا؟ سالک چگونه به مقام مشاهده ميرسد؟ سالک چه مشاهداتي دارد؟ نور و رنگ چه نقشي در مشاهده دارد؟ آيا نجم کبري با سماع موافق است ؟ سماع واقعي بايد داراي چه ويژگيهايي باشد و چه زماني ميتوان به آن دست يافت ؟ بحث و بررسي معرفت و اقسام آن شيخ کبري يکي از راه هاي بوجود آمدن معرفت را تسليم بودن و رضا دادن به حکم حق تعالي ميداند؛ به اين ترتيب که شخص با تفويض امر خويش به خدا و توکل کردن به خدا بر او جاري ميشود و با جاري شدن تجلي، معرفت زاييده ميشود و با معرفت محبت شکل ميگيرد و از محبت فنا و بقا بوجود ميآيد.
ح - صيحه و اسم اعظم : شيخ کبري اشاره ميکند که صيحه و فريادي که از عمق وجود رهرو خارج ميشود بسبب اتصال قلب سالک به اسم اعظم است و اگر سالک به اختيار خويش و نه به بيخويشي به اين امر دست بزند نشان از آلودگي نفس سالک دارد و اين فرياد و صيحه بايد از طرف سالک بياختيار صورت بگيرد و همۀ اينها زماني صورت ميگيرد که سالک اختيار خويش را در اختيار پير خويش فاني کرده باشد.