چکیده:
در این مقاله تلاش شده است«تشبیه»و شکلهای گوناگون آن ارائه شود و در پایان برای تشخیص اضافهی تشبیهی از اضافهی استعاری راههایی پیشنهاد شده است.
خلاصه ماشینی:
"همینگونه است مثال زیر:از آن برد گنج مرا دزد گیتی که در خواب بودم گه پاسبانی پروین اعتصامی-ادبیات سال اول دبیرستان 3-ترتیب مشبه و مشبهبه:در تشبیهات دو جزئی اضافی(اضافهی تشبیهی)گاه مضاف، مشبه و مضاف الیه،مشبهبه است:مانند:مانده تا بسته شود این همه نیلوفر وارونهی چتر(هشت کتاب،ص 773) «نیلوفر وارونه»به«چتر»تشبیه شده است.
لدغهی اجل:اضافهی استعاری (به تصویر صفحه مراجعه شود) اگر ز دست بلا بر فلک رود بدخوی اضافهی استعاریز دست خوی بد خویش در بلا باشد اضافهی استعاری (گلستان،باب هفتم) د-گاه ترکیب اضافی به گونهای است که استعاری دانستن آن موجب میشود مضاف، مفهوم ظاهری خود را از دست بدهد،در این شرایط اگر ترکیب،اضافهی استعاری تلقی شود،ترجیح دارد.
هـ-گاه استعاری یا تشبیهی دانستن ترکیب،هر دو قابل توجیه است اما با توجه به محتوای عبارت یکی بر دیگری ترجیح دارد؛ مثال:آمد موج الست کشتی قالب بیست باز چو کشتی شکست نوبت وصل و لقاست (مولوی،ادبیات سال دوم دبیرستان) موج الست را میتوان استعاری به حساب آورد«موج دریای الست»اما منظور از موج همان خطاب«الست بربکم»است،پس میتوانیم بگوییم خطاب«الست بربکم» هم چون موج دریا آمد و قالب انسان آفریده شد؛پس«موج الست»:اضافهی تشبیهی است.
-موجب تحول شدغمی که چون سپه زنگ،ملک دل بگرفت ز خیل شادی روم رخت زداید باز (حافظ) ملک دل را بگرفت/دل را بگرفت-ملک دل:اضافهی تشبیهی ح-گاه فهم اضافهی تشبیهی وابسته به دانستن تلمیح مربوط است:ای شده سرگشتهی ماهی نفس چند خواهی دید بدخواهی نفس (منطق الطیر،به نقل از بیان دکتر شمیسا) نفس به لحاظ اسیر ساختن با توجه به داستان یونس(یونس در شکم ماهی بود)به ماهی تشبیه شده است."