چکیده:
دوران حکومت ساسانی به لحاظ تاریخ مذهبی، مهمترین دورۀ ایران باستان به شمار میرود. در این دوران است که حکومت کاملا جنبه دینی به خود میگیرد و تحول عظیمی به وجود میآید که بر دین و آداب و رسوم ملی ایرانیان تاثیر میگذارد. اندیشۀ زرتشت در این دوره اهمیت فراوانی دارد. بنابراین فهمیدن اندیشه سیاسی زرتشت، بدون برقراری ارتباطی بین شرایط تاریخی و سیاسی شکلگیری و تداوم امپراطوری ساسانی و پارادایم زبانی الهیات سیاسی زرتشت امکانپذیر نیست. بدینسان ابتدا باید زمینه و سپس پارادایم زبانی مسلط در این دوره تاریخی بررسی شود. هدف این مقاله این است که زرتشت و آیینش را در بطن تحولات تاریخی و سیاسی بررسی نماید. اساس کار این مقاله، ارائه تحلیلی از شرایط تاریخی و سیاسی ایران در عصر ساسانی و بررسی الهیات سیاسی زرتشت به عنوان پارادایم زبانی مسلط آن دوره و فهم اندیشه سیاسی زرتشت پیامبر از این طریق است. روش مقاله، روش تاریخنگاری «جان پاکاک» است که در آن تاریخ، جایگاهی محوری دارد و با مطالعه بستر یا زمینۀ تاریخی و سیاسی از یک طرف و پارادایمهای زبانی مسلط از طرف دیگر، موطن مشترکی مابین مورخ یا خواننده و نویسنده متن شکل میگیرد که در چارچوب آن میتوان به فهم متن یادشده نائل آمد. البته تلاش خواهد شد تا این عناصر از طریق تحلیل محتوای کتاب مهم زرتشت، اوستا به عمل آید. یافتههای این مقاله نشان میدهد که آیین زرتشت، برپاکننده و شکلدهندۀ بستر تمدنی ایران باستان بوده، مولفههای پارادایم زبانی اندیشه سیاسی زرتشت، خواستار استقرار شهریاری نیرومند و باشکوه در ایرانزمین بوده است. نتیجه نهایی مقاله این است که با عنایت به شرایط تاریخی و سیاسی ایران در بدو تاسیس سلسلۀ ساسانیان و بر اساس پارادایم زبانی اندیشۀ سیاسی زرتشت، اردشیر بابکان از دین زرتشت برای به قدرت رسیدن و متحد ساختن ایرانیان و یکپارچه کردن کشور استفاده کرده است.
خلاصه ماشینی:
اساس کار اين مقاله ، ارائه تحليلـي از شرايط تاريخي و سياسي ايـران در عصـر ساسـاني و بررسـي الهيـات سياسـي زرتشت به عنوان پارادايم زباني مسلط آن دوره و فهـم انديشـه سياسـي زرتشـت پيامبر از اين طريق است .
نتيجه نهـايي مقالـه ايـن اسـت کـه بـا عنايت به شرايط تاريخي و سياسي ايران در بـدو تأسـيس سلسـلۀ ساسـانيان و بـر اساس پارادايم زباني انديشۀ سياسي زرتشت ، اردشير بابکان از دين زرتشت براي به قدرت رسيدن و متحد ساختن ايرانيان و يکپارچه کردن کشور استفاده کرده است .
از اين رو فهم انديشۀ زرتشت به عنوان فيلسوفي ايراني از خلال کتاب اوستا ميتوانـد پرتويي بر برخي زواياي تاريخ انديشه سياسي ايران بيفکند و به اين پرسش ها پاسخ دهد که شرايط تاريخي و سياسي قدرت گرفتن دين زرتشت در دوره ساسانيان چگونه بوده و مؤلفه هاي الهيات سياسي آيين زرتشت کدام است ؟ پاسخ فرضـي مقالـه ايـن اسـت کـه شرايط تاريخي و سياسي دورة ساساني و خواسـت ايـن دولـت جهـت يکپارچـه سـازي و وحدت سراسري در فـلات ايـران و کنـار گذاشـتن حکومـت ملـوکالطـوايفي، در کنـار مؤلفه هاي پارادايم زباني زرتشتيگرايي و نيز جايگاه موبدان در حيات سياسـي ايـن دوره باعث مسلط شدن پارادايم زباني زرتشتيگرايي شده است .
در اين روش همچون يـک تـاريخ نگـار، عـلاوه بـر بررسـي زمينه هاي تاريخي و سياسي دورة شکل گيري انديشه ، بايد پارادايم زباني مسلط آن دوره نيز شناسايي و مورد توجه قرار گيرد.