چکیده:
مقاله پیش رو کوشیده است تا با مروری بر شخصیت و آثار علمی علامه مصباح یزدی، به پشتوانه رویکرد تحلیل اکتشافی و با استفاده از روش «توصیفی ـ تحلیلی»، مختصات مکتب علمی ـ تربیتی ایشان را که صاحب آثار و تالیفات متعدد است، کشف، استنباط و استخراج کند تا زمینه معرفی مکتب ایشان فراهم آید. هر مکتب علمی ـ تربیتی با ویژگیهای ساختاری و محتوایی خود، قابل شناسایی و تحلیل و بررسی و تمایز از سایر مکاتب است. مکتب علامه مصباح نیز با برخورداری از چهارده ویژگی توانسته است در مقایسه با دیگر مکاتب مقارن و نظیر، رتبه خویش را ارتقا بخشد و ابعاد گوناگون خود را به منصۀ ظهور برساند. با این بیان، شخصیتشناسی علامه مصباح از نگاه دیگران و با تکیه بر محوریت آثار مکتوب و سخنرانیها و گفتوگوها و سیره تربیتی ایشان ما را به مکتبی علمی ـ تربیتی رهنمون میسازد که در این مقاله تنها به ذکر مختصات این مکتب براساس قابلیتهای شخصیتی و ظرفیتهای علمی علامه مصباح بسنده میشود. مراجعه و استناد به سایر منابع از آثار دیگران صرفا از باب شرح و بسط و احیانا نقد و بررسی مطالب مرتبط با موضوع و هدف مقاله است.
Using the exploratory analysis approach and the descriptive-analytical method, the present paper has tried to review the personality and scientific works of Allameh Misbah Yazdi, the author of numerous works, to discover, infer, extract and introduce the indicators of his scientific-educational school. Every scientific-educational school, with its structural and content characteristics, can be identified, analyzed, studied and distinguished from other schools. Allameh Misbah’s School, with its fourteen characteristics, has been able to improve its rank in comparison with other contemporary schools and to put its various dimensions into practice. Knowing Allameh Misbah's personality from the point of view of others and relying on the centrality of his written works, lectures, conversations and educational life leads us to a scientific-educational school. In this article, only the characteristics that are based on the personality abilities and scientific capacities of Allameh Misbah is mentioned. References to other sources and the works of others are merely for the purpose of describing and reviewing the materials related to the subject and purpose of the research.
خلاصه ماشینی:
درمجموع، مکتب علمي ـ تربيتي علامه مصباح يزدي داراي مختصاتي چهاردهگانه است ـ که عناوين آنها در ذیل خواهد آمد ـ و پس از بيان مطالبي در باب شخصيتشناسي ایشان، بهتفصيل شرح داده خواهد شد: 1) مسلک و مرام وجهاللهي؛ 2) نگاه جهادي به فعاليتهاي آموزشي ـ تربيتي؛ 3) تأکید بر تزکيه و خودپروري ارادي؛ 4) طرح موضوعات حکيمانه و متعالي؛ 5) رويکرد مؤثر اجتهادي ـ فقاهتي؛ 6) تعليم و تربيت روشمند؛ 7).
اين دو وصف، فراتر از مفهوم مصطلح، نگاهي عامترو فراگيرتر به موضوع تعليم و تربيت دارد، بهگونهاي که مختصات چنين مکتبي در ارتباط با دو شاخص اصلي، يکي شخصيت خود علامه مصباح و ديگري تمام آثار و مباحث و ديدگاههاي ایشان در قلمرو فلسفه، عرفان، اخلاق، حقوق، سياست، فرهنگ، جامعه و مانند آن قابل شناسایی است.
موضوعات بااهميتي همچون خودشناسي و خودسازي، حکمت و فلسفه و عرفان، اعتقادات ديني و مذهبي، معارف قرآن در قلمروهاي هستيشناسي، کيهانشناسي، خداشناسي، قرآنشناسي، معرفتشناسي، راه و راهنماشناسي، انسانشناسي، انسانسازي، همچنين طرح مسائل فرهنگي و اجتماعي و سياسي و مانند آن ـ همه ـ ازجمله معارفي است که براساس آن بايد علامه مصباح و مکتب علمي ـ تربيتي منتسب به ايشان را عقبة نظری نظام معرفي کرد؛ همانگونه که مقام معظم رهبري بيان نمود.
اينهمه ازجمله مختصاتي است که در تبيين مکتب تربيتي علامه مصباح بر پايه دو شاخص اعتبار شخصيتي و آثار ايشان ارائه گرديد.