چکیده:
استان خراسان جنوبی تحت فشار فرآیندهای صنعتی و شهرنشینی سریع دهههای گذشته در معرض چالشهای محیطزیستی مانند کمبود منابع آب و تشدید آلودگیها و تخریب اکوسیستم قرار گرفته است. از اینرو هدف از انجام این پژوهش تدوین سناریوهای وضعیت آینده محیطزیست استان خراسان جنوبی با استفاده از مکتب فرانسوی سناریونویسی LIPSOR و بکارگیری مدلهای ماتریس اثرات ساده و متقابل و تحلیل ریختشناسی بهصورت سیستماتیک است تا به جهتگیریهای مدیریت محیطزیست کمک نماید. ابتدا متغیرهای کلیدی بهعنوان پیشرانها یا بازیگران اصلی شکلدهنده آینده معرفی شدند. برای تبیین سناریوهای اولیه وضعیت آینده محیطزیست استان از بسته نرمافزاری SMIC PROB-EXPERT استفاده شد. سپس مجموعهای از سناریوها شامل محتملترین سناریوها بهکمک نرمافزار MORPHOL شناسایی شدند. نتایج حاصل از بررسی پنج پیشران اصلی در مدل SMIC، موجب استخراج 10 سناریوی اولیه شد. سپس تحلیل ریختشناسی با مدل MORPHOL با سه دامنه سیاسی، نهادی – اجرایی و فرهنگی، 3125 سناریو ممکن و محتمل تولید نمود که هریک احتمال وقوع پیشران های D5/D6/D1/D33/D29 را به ترتیب نشان میدهد. در نهایت تحلیل 50 سناریوی محتمل نشان داد سناریوی 11111 بهعنوان محتملترین سناریو (41/276 درصد)، و سناریوهای 11112، 11113 و 21111 بهترتیب با احتمال 28/184، 85/122 و 17/115 هستند که پنج متغیر متشکل آن، عمدتاً حاکی از احتمال وقوع کم (1) تا متوسط (2 و 3) در سناریوها بودند. بطور کل وضعیت آینده محیطزیست استان خراسان جنوبی در وضعیت ربع سوم موسوم به بیتدبیری در محیطزیست است. برای تغییر آینده و حرکت به سمت آینده بهتر، توجه به هر یک از متغیرهای تاثیرگذار راهگشا خواهد بود.
South Khorasan Province has gone through rapid industrialization and urbanization processes in the last decades and is under increasing pressure from various environmental challenges. Therefore, the purpose of this study is to develop scenarios for the future state of the environment of South Khorasan province using the French school of scenario building LIPSOR and the application of simple and interaction matrix models and morphological analysis to help systematically the drivers of environmental management orientations. For this purpose, key drivers were first introduced as the main actors shaping the future. SMIC PROB-EXPERT software package was used to explain the initial scenarios of the future environmental situation of the province. In the quantitative analysis of the independent and conditional matrices in this model, the opinions of a panel of 15 environmental experts were used through a specialized questionnaire. Then a set of scenarios including the most probable scenarios were identified using MORPHOL software. Also, due to a large number of scenarios, the framework of general scenarios was used to describe different axes and conditions. The results of the study of the five main drivers in the SMIC model led to the extraction of 10 initial scenarios. Then, morphological analysis with the MORPHOL model with three political, institutional-executive, and cultural domains produced 3125 possible and probable scenarios, each of which shows the probability of D5 / D6 / D1 / D33 / D29 propulsion, respectively.
خلاصه ماشینی:
ازاین رو هدف از انجام این پژوهش تدوین سناریوهای وضعیت آیندة محیط زیست استان خراسان جنوبی با استفاده از مکتب فرانسوی سناریونویسی LIPSOR و به کارگیری مدل های ماتریس اثرات ساده و متقابل و تحلیل ریخت شناسی به صورت سیستماتیک است تا به جهت گیری های مدیریت محیط زیست کمک کند.
برای این کار اهداف نهایی و اصلی و جزئی و افق زمانی مشخص شده است و با توجه به پیش ران های مشخص شده در مطالعات پیشین (جهانی شکیب و همکاران ، ١٣٩٩: ١٢١) با استفاده از روش MicMac، پنج فرضیۀ ایجاد ضمانت اجرایی قوانین و فرامین محیط زیستی (D٥)، همکاری بین دستگاه های مرتبط جهت جلوگیری از هرگونه دوباره کاری و موازی کاری (D١)، گردش آزاد اطلاعات و در اختیار عموم یا متخصصان دانشگاهی قرار گرفتن تمام طرح های محیط زیستی (D٣٣)، تغییر نگرش حقیقی تصمیم گیران در پذیرش پتانسیل های فکری ، فیزیکی و خلاقانۀ مردم بومی منطقه (D٢٩) و جای گیری درست سازمان محیط زیست در تصمیم گیری ها قبل از انجام پروژه و هر اقدامی (D٦) معرفی شده است .
Probable and relevant scenarios in the quadrants of the general framework of environmental scenarios of the province سپس به منظور تحلیل مسیر آینده ، میانگین احتمال سناریوهای محتمل و مرتبط در ربع های چارچوب کلی سناریوهای محیط زیست استان خراسان جنوبی به شرح جدول ٦ به دست آمد.
Identification of regional development key factors with scenario-based planning approach: Case study of East Azarbaijan Province.