چکیده:
مسألهی مدیریت و استفادهی بهینه از منابع آب،پیوسته ذهن انسان را در همهی نقاط جهان،به ویژه ایران،به خود مشغول کرده است. بشر در طول تاریخ با کمک علوم گوناگون در این راه گام برداشته است. در سالهای اخیر،حوضهی آبخیز فیروزکوه،به علت ویژگیهای خاص فیزیورگرافیکی وهیدرولوژیکی و همچنین،فقدان مدیریت صحیح،متحمل صدمات جبران ناپذیری شده است. برای تدوین برنامهای در این راستا،مطالعات متعددی انجام شده است.در پژوهش حاضر،خصوصیات طبیعی منطقه،همچون ساختار زمینشناسی،میزان فرسایش سنگها،دانهبندی رسوبات،میزان نفوذپذیری،پوشش گیاهی و بسیاری دیگر مطالعه و بررسی شده و اقلیم و عوامل آن،با توجه به روابط کمی و تجربی،تعیین و مطالعه شدهاند.همچنین،فیزیوگرافی و شکل کلی زیرحوضهها مطالعه،و بیلان آبی منطقه براساس روش«تورنت وایت»محاسبه شده است.با نگاهی به یافتهها ملاحظه میشود که این حوضه حدود نیمی از سال کمبود آب دارد،اما در مواقع بارندگی و رطوبت،شاهد سیلابهای متعددی در سطح منطقه و حوضهی آبخیز هستیم. در مقالهی حاضر سعی شده است،با برقراری ارتباط بین عوامل بالا،میان آب ورودی حوضه«بارندگی و ذوب برف)با خروجیهای آن مقایسهای صورت بگیرد و توصیههایی حفاظتی برای حفظ حوضهی رود،و بستر و کنارههای آن ارائه شود،تا حفظ و افزایش تواناییهای محیطی این حوضهی آبخیز و منطقه را در پی داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
"ویژگیهای هیدرولوژیکی حوضهی آبخیز فیروزکوه دکتر سیاوش شایان استادیار گروه جغرافیای طبیعی،دانشگاه تربیت مدرس هژیرآسا کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی اشاره مسألهی مدیریت و استفادهی بهینه از منابع آب،پیوسته ذهن انسان را در همهی نقاط جهان،به ویژه ایران،به خود مشغول کرده است.
با نگاهی به یافتهها ملاحظه میشود که این حوضه حدود نیمی از سال کمبود آب دارد،اما در مواقع بارندگی و رطوبت،شاهد سیلابهای متعددی در سطح منطقه و حوضهی آبخیز هستیم.
2. منطقهی مورد مطالعه حوضهی آبخیز فیروزکوه،یکی زا زیرحوضههای آبخیز حبلهرود، در شمال شرقی این حوضه در استان تهران واقع است و به طور کلی، یکی زا زیرحوضههای آبریز کویر مرکزی ایران از حوضهی آبریز فلات مرکزی محسوب میشود(نقشهی 1).
این حوضه با مساحت 632 کیلومتر مربع،از طول جغرافایی 38-52 تا 9-53 و عرض جغرافیایی تا 25-35 تا 57-35 گسترده شده است(نقشهی 2).
4. خصوسیات طبیعی حوضه از نظر زمینشناسی در حوضهی مورد بررسی،رسوبات دوران تصویر صفحه مراجعه شود) نقشهی 1.
تقسیم بندی حوضههای آبخیز ایران،از نظر شرکت تماب و موقعیت حوضهی مورد مطالعه تصویر صفحه مراجعه شود) نقشهی 2.
اقلیم حوضه:برای بررسی شرایط اقلیمی حوضه،از ایستگاههای سازمان هواشناسی کشور و وزارت نیرو استفاده شده که مشخصات هر یک از این ایستگاهها در جدول 2 آمده است.
مشخصات فیزیوگرافیکی زیرحوضهها و حوضهی آبخیز فیروزکوه [شایان-آسا،1384] اما موارد استثنایی هم در حوضه وجود دارند.
بیلان آبی حوضهی آبخیز فیروزکوه براساس روش تورنت وایت(روش از ضیایی،ص 154-150) [شایان-آسا،1384] تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار 3.
نمودار هایترگراف حوضهی آبخیز فیروزکوه [شایان-آسا،1384] از راهحلهای حفاظت حوضه میتوان به مواردی چون:ایجاد پیتینگ،مراتع مشجر،لانهی بوقلمون،پوشش گیاهی بوتهای و فارو اشاره کرد."