چکیده:
«تجرید الاعتقاد» از معروفترین کتاب کلامی جهان اسلام است که به دلیل اهمیّت و جایگاه آن، شروح بسیاری توسط علمای شیعه و اهل سنت بر آن نوشته شده است.اما شرح «ابوالعلاء اسفراینی» بر این کتاب، به نام « تفرید الاعتماد فی شرح تجرید الاعتقاد»علیرغم سبقه تاریخی آن، تاکنون بصورت خطی باقی مانده است. با توجه به شیوه شرح مزجی این کتاب که آن را در نوع خود منحصر به فرد نموده، بر آن شدیم تا با نشان دادن اهمیّت آن از نظر تاریخی و معرفی و مقایسه ی آن با سایر نسخه های موجود، به بیان چگونگی شرح و نشان دادن تسلط و تلاش شارح بر افکار و نظریات مؤلّف، بپردازیم و جایگاه و اهمیّت علمی این کتاب را به اندیشمندان و اهل تحقیق در حوزه کلام و فلسفه اسلامی را نشان دهیم.
خلاصه ماشینی:
نشريه شماره ٤ کميسيون ملي يونسکو، خرداد ١٣٣٥ تهران أهم شروح تجريد الإعتقاد ١-کشف المراد: اين اثر از مهمترين و معروفترين شروح اين کتاب بوده کـه توسـط علامه حلي (٦٤٨-٧٢٦ ق ) تاليف شده و به دفعات ، توسط بزرگاني از علماء مـورد بررسـي، تصحيح و ترجمه قرار گرفته است و از مهمترين کتب درسي حوزه ها و دانشگاهها به شمار مي رود.
مدرس رضوي محمد تقي در احوال خواجه نصير الدين طوسي، با اين تقرير آورده است ؛ شرح تجريد ، شيخ علاء الدين ابن العلاء محمد بـن احمـد بهشـتي اسـفرايني کـه نـام « تفريـد الإعتمـاد فـي شـرح تجريـد الإعتقاد» ناميده شده است .
تفريد الإعتماد في شرح تجريد الإعتقاد کتاب «تفريد الاعتماد» شرحي از «ابوالعلاء احمد بهشتي اسفرايني» بـر کتـاب «تجريـد الإعتقاد خواجه نصير الدين طوسي» به زبان عربي و بصـورت مزجـي (يعنـي شـرح بـا مـتن آميخته ) است که تاکنون به صورت خطي باقيمانده است .
در پيش گفتار اين کتاب ص ٢٥ در معرفي شروح تجريد الإعتقاد، بعد از کشف المراد نام کتاب (تعريد الإعتماد في شرح تجريد الإعتقاد)، آمده است ؛ اين کتاب که گـاه «تفريـدالإعتماد» خوانـده مـي شـود و در سال ٧٤١ نگارش يافته ، نوشته متکلم شيعي، شمس الدين محمد اسفرايني بيهقي، و به صورت مزجي اسـت .
بايـد اشـاره اي بـه ايـن اشتباه در نسخه («مجلس ٣» شماره ١٧٠٥١ مجلس شوراي اسلامي ) ، داشته باشـيم کـه در معرفـي کتـاب و پشت جلد آن نوشته شده است ؛ «تفريد الإعتماد؛ شرح تجريـد الإعتقـاد، مؤلـف ؛محمـد بـن احمـد بهشـتي اصفهاني» و اين اشتباه د ر کشور ما همچنان باقي است و عليـرغم پيشـرفت رسـانه هـاي جمعـي، هنـوز هـم بسياري از افراد «اسفرايني » را «اصفهاني» مي شنوند و بيان مي کنند .