خلاصه ماشینی:
"انسان وقتی در جامعهای که اندیشهء ناب خریدار نداشته باشد و ظن و گمانها و تخیلات انسانها،با محک تمایلات سایرین سنجیده و ارزشگذاری شوند،انسانهای صاحب عقل و اندیشه،از اندیشهی زلال دوری خواهند جست و خردورزی را به کناری خواهند نهاد و چه بسا برای عصیان در برابر بیمهریهای اجتماعی،راه زیادهروی در ارضای تمایلات بدنی را در پیش بگیرند و حتی سر از اعتیاد و بادهگساری درآورند به لایههای بدنی،اجتماعی و فردی شخصیتش بیندیشد و تمایلات متعارض و گاه غیرمنطقی خود را احساس کند چه بسا آرزو کند که عقل او عنان تمایلاتش را در دست میگرفت و همه چیز را هدایت میکرد.
همهی این موارد دلایلیاند که توسط یک عقل ضعیف و اسیر در دست امیال لایهی شخصیت اجتماعی انسان از خود بافته و ساخته و تحویل داده میشوند.
4. تفاوت انسانها در فرهنگهای گوناگون علاوه بر تفاوتهای افراد در درون یک فرهنگ و جامعه،جوامع مختلف نیز باتوجه به اهمیتی که به هریک از لایههای شخصیت میدهند با یکدیگر متفاوتند،هر جامعهای وزن اصلی برنامههای دلیلتراشی یکی از سازوکارهای شناخته شده روانی است.
پایگاه شخصیتاین فرد،لایهی بدنی شخصیت یا شاکله است ازجمله این موارد افرادیاند که در اصل متعلق به لایهی اجتماعی شخصیتاند،لکن وقتی در رسیدن به مقبولیت اجتماعی یا کسب جایگاه اجتماعی مطلوب با شکست مواجه میشوند،به ظاهر خود را متعلق به لایهی بالاتری از شخصیت،یعنی لایهی فردی یا لایهی عقلی و حتی لایهی قلبی نشان میدهند.
چنین فردی با پناه بردن به لایهی بالاتر بسیاری از مردم از طریق درس خواندن و گرفتن مدرک،هرچند که به ظاهر به یک فعالیت عقلی پرداختهاند لکن هدفی جز کسب موقعیت و جایگاه اجتماعی بالاتر ندارند."