چکیده:
استان ایلام در غرب زاگرس مرکزی واقع شده و با استان های لرستان وکرمانشاه همجوار می باشد. تا سالیان اخیر مهمترین شیوه زندگی مردمان این استان مانند دیگر مناطق همجوار، مبتنی بر دامپروری و کوچ نشینی بوده است. این موضوع سبب شکل گیری فرهنگ ها و آیین های ویژه ای در این مناطق شده است. یکی از رفتارهای فرهنگی که در این مقاله به آن پرداخته شده ، شکل و شیوه تدفین در بین ایلات این منطقه است که ریشه در گذشته های تاریخ این مردمان دارد و با آیین های ویژه ای انجام می گیرد. این آیین ها، بر اساس آثارومتون باقی مانده، گذشته ای طولانی دارند و رگه هایی از آئین های ایران پیش از اسلام در آنها هنوز وجود دارد. از طرف دیگر شکل و شیوۀ معماری که برای ساخت قبور استفاده می شود با قبور عصر مفرغ، آهن و دوران تاریخی مشابهت های فراوانی دارد که می توان گفت تا سالیان اخیر این سنت ها همچنان تداوم دارند.
خلاصه ماشینی:
همچنين ، شکل خاص ناهمواريهاي اين منطقه که راه عبور و مرور را سد کرده است ، بطوريکه فقط در برخي از بريدگيها امکان عبور وجود ٢ - شيوه تدفين عشاير و روستاييان به يک صورت انجام مي گرفته است ، تنها اختلاف دفن مردگان در کنار ايل راه ها بوده که در اين نوشته به آن پرداخته شده است .
بررسي ميداني که به صورت شرکت خودم به عنوان ناظر در مراسم تدفين و مراحل دفن بود و بسياري از آئين ها و آداب که در گذشته انجام ميشده امروزه فراموش شده براي آگاهي از آنها تنها راه مصاحبه با معمرين يا کساني بود که در اين مورد آگاهي کافي داشتند.
اما، به جز لويي واندنبرگ – که کاوش هاي دامنه داري در گورستان هاي عصر آهن و پيش از آن در اين منطقه انجام داده - و خانم مورتنسن – که نقوش حکاکي شده روي سنگ گورهاي منطقه هليلان را معرفي کرده ، - هيچکدام به موضوع تدفين و آئين هاي وابسته در ميان کوچ نشينان نپرداخته اند.
اين شيوه تدفين که تا چند دهه پيش (البته مراحل کندن گور امروزه هيچ تفاوتي با گذشته ندارد) در ميان عشاير رايج بوده ريشه در سنت هاي عصر مفرغ و آهن دارد که مردگان در قبور چارچينه اي با ديواره سنگچين و سقف را با تخته سنگ هاي بزرگ پوشانده اند، و گورها را با سنگ هاي ميله اي نشانه گذاري کرده اند، داشته است (شکل ١٩-٢١).