چکیده:
بافت های فرسوده شهری صرف نظر از گونه های متفاوت آنها محصول برخی کم توجهی های مدیریت شهری است که در طول زمان به صورت پهنه ای از شهر درآمده که فاقد پایداری و استحکام لازم کالبدی بوده ، دسترسی مناسبی برای خانه های آنها بوجود نیامده و از کمبود شدید خدمات رنج می برند . به همین دلیل با توجه به کیفیت پایین زندگی در بخشهایی از آنها محل سکونت اقشار محروم و مهاجران روستایی و بعضاً غیر ایرانی شده ودر نهایت به مکان های ناامن و با ناهنجاریهای فراوان اجتماعی در پایینترین سطح کیفیت محیطی تبدیل شده اند . آنچه در کشور ما امر مداخله، بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده را با مشکل روبرو کرده فقدان یک استراتژی مشخص متکی به شناسایی گونه های بافت فرسوده و عزم جدی مدیریت شهری برای نوسازی و بهسازی آنها بوده است. در بسياري از عرصه ها بهسازي بافت و اقدام خرد و مشارکتي با مردم ساکن در آن، شيوه بسيار مطلوب و پايداري را ارائه مي دهد که مي تواند در طول دوره کوتاه مدت صورت پذيرد. شهر قم به واسطه داشتن حدود 1074 هکتار بافت تاريخي و فرسوده يکي از شهرهايی است که به وضوح با مساله فرسودگي روبروست و بافت مسکوني اطراف مسجد جامع قم، به واسطه موقعيت ويژه و همچنين واقع شدن در محدوده مرکزي و تاريخي شهر قم و فرسودگي اين محدوده با مشکلات خاصي روبروست. یافته ها نشان داد بررسي ميزان موافقت ساكنين نشان مي دهد كه 32 درصد با تخريب و نوسازي بناها كاملا ً موافقند 23 درصد موافقند، 20 درصد تا حدودی موافقند و كساني هستند كه به اين محدوده علاقه دارند و قصد ادامه زندگي در محدوده را دارند. 15درصد از ساكنين محدوده با تعمير و بازسازي محدوده موافق اما با تخریب و نوسازی مخالفند 10 درصد نيز از هرگونه تغييري در ابنيه و ساختمان هاي محدوده ناراضي هستند.
خلاصه ماشینی:
اقداماتي که جهت بهبود مشکلات و بافت قديم قم صورت مي گيرد نبايد تنها در قالب اقدامات کالبدي اصطلاحا بازسازي از نوع تخريب و دوباره ساختن باشد زيرا بسياري از هسته هاي قديمي،آنچه داراي ارزش است نه تنها کالبد موجود و بناها و ساخت شهرهاي آن ،بلکه گذرها،مراکز محله اي،روابط اجتماعي بين ساکنين ،يادمان ها و نشان هاي بافت است که داراي ارزش اجتماعي فرهنگي است لذا در بسياري از عرصه ها بهسازي بافت و مشارکت با مردم ساکن در شيوه بسيار مطلوب و پايداري را ارائه مي دهد که مي تواند در طول دوره کوتاه مدت صورت پذيرد و رفاه شهروندي را در بافت فراهم سازد.
لذا وجود اين مسائل و مشکلات ضرورت و اهميت حفظ و احيا و بهسازي بافت قديمي شهرها را مطرح ميکند که در برنامه ريزي جهت بهسازي بافت قديمي شهرها توجه و حفظ اصالت و ارزش هاي فرهنگي و تاريخي حاکم بر بافت لازم و ضروري است به طوريکه امروزه در سطح جهان و بويژه در کشورهاي توسعه يافته ارزشها و مفاهيم فرهنگي در فضاهاي ساخته شده شهري يکي از دلايل اصلي بهسازي و نوسازي بافت قديمي شهرهاست .