چکیده:
مالکیت فکری حقی است که افراد نسبت به اعمال خلاقیت ذهنی خود آن را دارا میشوند. این حقوق به فرد خلاق اجازه استفاده از اثر
خود را برای یک دوره ی زمانی اعطا میکند. حقوق مالکیت فکری (معنوی)، باعث رشد اجتماعی میشود، دفاع قانونی و ملی از حقوق
مالکیت فکری در کشورهای مختلف جهان ، مستلزم قراردادی بین المللی است ؛ با پیشرفت حقوق اختراع و ابتکار و با نفوذ در قوانین ملل
صنعتی معلوم میگردد که حمایت قانونی داخلی به تنهایی کافی نیست . این بازار گسترده حمایت ، منحصر به چارچوب قانون ملی نخواهد
بود. علت عمده ی دوگانگی قوانین مالکیت فکری داخلی با سازمان تجارت جهانی، نپیوستن ایران به معاهده ی «تریپس »١ است . چالش ها و
کمبودهای فراوان در قوانین ایران از جمله ضمانت اجرا، کپیرایت ٢، حل و فصل اختلافات نیاز به اصلاح و تدوین قوانین جدید را آشکار
میسازد. هدف اصلی مقاله ، ارایه رفتارهای متفاوت مالکیت فکری در نظام حقوقی ایران و سازمان تجارت جهانی و ارائه راهکار جهت حل آن است که به روش توصیفی- تحلیلی انجام میشود.
خلاصه ماشینی:
همزمان با پیدایش بشر مبحث مالکیت فکری به وجود آمده است بدینسان که مالکیت فکری حاصل فکر انسان است و فکر و اندیشه جزء لاینفک او میباشد صادقی زیازی و غلام پور، ۱۳۹۷ (۱) حق مالکیت فکری باعث تدوین قوانین جدیدی در این زمینه در جهت وحدت رویه بین المللی حقوق در این رشته شده است؛ به طوری که هیچ یک از کشورهای توسعه یافته خود را بی نیاز از این مقررات نمیدانند ،امانی، ۱۳۸۳ (۱۲) حمایت عمومی از حقوق مالکیت فکری به زمانی برمیگردد که این حق از مرزهای داخلی به فضای بین الملل سرایت کرد در نتیجه آگاهی کشورها از بهره وری اقتصادی از طریق آثار پدیدآورندگان ناشی شد زمانی که کشورها احساس نمودند می توانند به وسیله در آمدهای حاصله از این طریق به توسعه اقتصادی پایدار دست یابند در صدد یافتن ابزارهایی برای حمایت از این حقوق برآمدند (وکیلی، ۱۳۸۳: ۲۶) سازمان تجارت جهانی یکی از سازمانهای مرتبط با حقوق مالکیت فکری است مهمترین سند هم در این زمینه موافقت نامه تریپس میباشد که در نتیجه مذاکرات دور اروگوئه تدوین شده است و عضویت در این سازمان مستلزم پذیرش این موافقت نامه برای اعضا میباشد ایران تاکنون در هیچ یک از معاهدات مذکور عضویت نیافته است (امانی، ۱۳۸۳ (۲۵) در ایران اولین قانون در زمینه ی مالکیت صنعتی در سال ۱۳۰۴ تصویب گردید.
برای نمونه در قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب سال ۱۳۱۰ نام ،تجاری مجوز ،اجباری مقابله با رقابت غیر منصفانه در قوانین ایران ساکت مانده است بزرگی ۱۳۸۵ (۲۶) در بحث مالکیت ادبی و هنری و کپی رایت ایران از مقررات مناسبی برخوردار است، اما به جهت عدم الحاق به کنوانسیون برن» حمایت از مالکیت ادبی ایران در سطح بین المللی متبلور نمی شود (حسنی، ۱۳۸۶: ۵۵ به طور کلی در حقوق ایران به ویژه حقوق مدنی ضمانت اجرای کیفری، نحوه رسیدگی و ثبت اختراع مغایرت ها و تعارض در زمینه ی کپی رایت وجود دارد بزرگی ۱۳۹۷ (۳۶) با توجه به دلایل فوق نیک روشن است که در نظام حقوقی ایران حمایت از مالکیت فکری باعث رشد اقتصادی در نتیجه باعث تشویق تحقیق و توسعه در داخل و انتقال تکنولوژی و فناوری خارجی از طریق تجارت میشود (همان: ۱۴۷).