چکیده:
جامعهشناسی ادبیّات از زمرة رویکردهای به نسبت تازهای است که در علم جامعهشناسی ظهور یافته است. ادبیّات، پدیدهای است که درک واقعیات را از خلال تصویرگری خالق ممکن میسازد. در واقع، بیان جریان اندیشهها و عاطفههای شاعر و نویسنده به زبان تصویر است. نظر به این که ادبیات را آیینة تمام نمای جامعه دانستهاند، هدف این پژوهش بررسی مباحث اجتماعی در اشعار دورة تیموری است. کار حاضر به روش کتابخانهای و تحلیلی- توصیفی صورت گرفته است. یافتهها حاکی از این است که انواع مباحث اجتماعی چون رسمهای مرتبط با عروسی، اعیاد، سوگواری و باورهای گوناگون مرتبط با حیوانات، گیاهان، بازیها، سرگرمیها و غیره در اشعار این دوره نمود فراوان دارد. نتیجه این که، موتیفها و مضامین مذکور بیش از دیگران به ترتیب در اشعار جامی، شاه نعمت الله ولی، امیرعلیشیر نوایی، هلالی جغتایی و اهلی شیرازی منعکس است. از میان جشنهای ملّی، تنها جشن نوروز در سرودههای این دوره مورد اشاره قرار گرفته است. همچنین نمود انواع پوشاک و البسة مرتبط با صوفیان از قبیل دلق، پوستین، ردا، خرقه، مرقّع، طیلسان، قبا و غیره تصویری از یک جامعة عموماً عارفانه را در ذهن مخاطب متبادر میسازد.
Since literature has been considered as a mirror of society as a whole, the purpose of this study is to examine social issues in the poems of the Timurid period. The present work has been done by library and analytical-descriptive methods. Findings indicate that various social topics such as rituals related to weddings, feasts, mourning and various beliefs related to animals, plants, games, entertainment, etc. are abundant in the poems of this period. As a result, the mentioned motifs and themes are reflected more than others in the poems of Jami, Shah Nematullah Vali, Amir Alishir Navai, Helali Joghtai and Ahli Shirazi, respectively. Among the national celebrations, only the celebration of Nowruz is mentioned in the poems of this period. Also, the appearance of all kinds of clothing and apparel related to Sufis, such as dalaq, fur, cloak, cloak, marqa, tilsan, quba, etc., evokes an image of a generally mystical society in the mind of the audience.