چکیده:
ﺻﻠﺢ ﯾﺎ اﺻﻼح ﯾﮑﯽ از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ارزﺷﯽ ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﺖ ﮐﻪ رﯾﺸﻪ اﯾﻦ واژه در دﯾﮕﺮ ﺣﻮزهﻫﺎی اﺧﻼﻗﯽ ﻗﺮآن ﺑﺴﯿﺎر ﮐﺎرﺑﺮد دارد و اﺻﻼح ذات اﻟﺒﯿﻦ وﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺗﺎﻟﯿﻒ ﻗﻠﻮب و ﺻﻠﺢ و ﺳﺎزش ﺑﯿﻦ زن وﺷﻮﻫﺮ ﯾﺎ دﯾﮕﺮ اﻋﻀﺎی ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﺖ. ﻣﯿﺎﻧﺠﯽﮔﺮی ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ﺑﯿﻦ اﻃﺮاف دﻋﻮی ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻞ اﺧﺘﻼف و رﻓﻊ دﻋﻮی ﺑﺪون ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﻃﺮق ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻗﻀﺎﯾﯽ، ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺎرع ﻣﻘﺪس اﺳﻼم ﺑﻮده اﺳﺖ. در دﻋﺎوی ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺳﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻋﻤﺪه در ﻧﻬﺎد ﺧﺎﻧﻮاده، ﯾﻌﻨﻰ ارزﺷﻰ ﺑﻮدن، ﻋﺎﻃﻔﻰ ﺑﻮدن و ﭘﻨﻬﺎن ﺑﻮدن ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺎﻧﻮاده ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎﻧﻮن را از ﺳﺎﯾﺮ ﻧﻬﺎدﻫﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﻣﯽﺳﺎزد، ﺻﻠﺢ و ﺳﺎزش در ﮐﺎﻫﺶ دﻋﺎوی ﻣﺜﻤﺮ ﺛﻤﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﻟﺬا اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر در ﺻﺪد ﺗﺒﯿﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرت اﺧﺘﻼف زوﺟﯿﻦ، ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﺟﻬﺖ ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی از ﻋﻤﯿﻘﺘﺮ ﺷﺪن اﺧﺘﻼف آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ راه را ﺣﮑﻤﯿﺖ و ﻣﯿﺎﻧﺠﯿﮕﺮی دو ﻧﻔﺮ از اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮاده دو ﻃﺮف داﻧﺴﺘﻪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺣﺴﻦ ﻧﯿﺖ، رﻓﻊ ﻣﺸﮑﻞ ﻧﻤﻮده و ﻣﯿﺎن اﻧﺎن ﺻﻠﺢ و ﺳﺎزش ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎی ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ، ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮن داوری و ﺷﻮراﻫﺎی ﺣﻞ اﺧﺘﻼف ﻣﻘﻨﻦ در ﺻﺪد اﺣﯿﺎ و اﻋﻤﺎل اﺻﻼح ذات اﻟﺒﯿﻦ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺷﺎرع ﺑﺮآﻣﺪه اﺳﺖ، اﻣﺎ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم رﻋﺎﯾﺖ روح ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﻬﺎد ﻗﺮآﻧﯽ و ﺣﻔﻆ ﻇﺎﻫﺮ ﻗﺎﻧﻮن در دادﮔﺎهﻫﺎ و آﻣﺎر ﺑﺎﻻی ﻃﻼق و زﻧﺪاﻧﯿﺎن دﻋﺎوی ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﺧﺼﻮﺻﺎ ﻣﻬﺮﯾﻪ، ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪی ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻬﺎدﻫﺎﯾﯽ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﻟﺬا ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ راه ﺣﻞ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﻌﻀﻞ در دراز ﻣﺪت اوﻻ اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎرآﻣﺪ در ﺟﻬﺖ اﺻﻼح ﻧﻬﺎد ﺻﻠﺢ ﯾﺎ داوری ﻣﻮﺟﻮد ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ، ﺛﺎﻧﯿﺎ ﻣﺸﺎوره و آﻣﻮزشﻫﺎی ﭘﯿﺶ از ازدواج در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮت زوﺟﯿﻦ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﺎزی در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻬﺮﯾﻪﻫﺎی ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻌﻘﻮل ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺖ و در ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت در اﻣﻮر ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﺘﺼﺎدی ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﺟﻬﺖ اﻗﺪاﻣﯽ ﻣﻮﻗﺖ و ﺟﻬﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎی ﻗﻀﺎﯾﯽ در راه اﺻﻼح ذات اﻟﺒﯿﻦ و اﯾﺠﺎد ﺻﻠﺢ و دوﺳﺘﯽ ﺑﯿﻦ زوﺟﯿﻦ، ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ورود ﭘﯿﺪا ﮐﺮده و ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺻﻨﺪوﻗﯽ ﺧﺎص در ﻗﻮهی ﻗﻀﺎﯾﯿﻪ ﺟﻬﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﺑﺪﻫﯽ اﻓﺮاد اﻗﺪام ﻧﻤﺎﯾﺪ.