چکیده:
مفسران، غالبا تفسیر خود را با مباحثی درباره علوم قرآنی آغاز میکنند و مبانی خود در تفسیر را در آن بازمیگویند. مرحوم آیة الله ملکی میانجی نیز، حدود هفتاد صفحه از جلد اول تفسیر « مناهج البیان » را به علوم قرآنی اختصاص داده، که ترجمه این بخش ـ با افزودههایی از آثار چند مؤلف ـ در کتابی تحت عنوان «نگاهی به علوم قرآنی» عرضه شده است. وی، این مباحث را در ده عنوان آورده است : فضیلت قرآن، حجیت ظواهر قرآن، انزال و تنزیل، محکم و متشابه، تفسیر و روش صحیح آن، تفسیر به رأی، نسخ، بداء، اعجاز و تحدی قرآن. نویسنده مقاله در این گفتار، مروری کلی بر این مباحث دارد.
خلاصه ماشینی:
"موضوعات اصلی ده موضوع اصلی که در این اثر به آن پرداخته شده است، به ترتیب آنچه در کتاب آمده عبارتند از : 1 ـ فضیلت قرآن 2 ـ حجیت ظواهر قرآن 3 ـ انزال و تنزیل 4 ـ محکم و متشابه 5 ـ تفسیر و روش صحیح آن 6 ـ تفسیر به رأی 7 ـ تأویل 8 ـ نسخ 9 ـ بداء 10 ـ اعجاز و تحدی قرآن.
از جمله مواردی که به شیوه پردازش مطالب در اثر حاضر میتوان به آن اشاره کرد، نکات زیر است : 1 ـ موضوعات مطرح شده در کتاب، همانند بسیاری از کتب تدوین شده در حوزه علوم قرآنی، موضوعات مشخص و به عبارت دیگر موضوعات کلاسیک میباشد: فضیلت قرآن انزال و تنزیل، محکم و متشابه، تفسیر و تأویل، نسخ و اعجاز.
نسخ در نظام هستی نسخ شامل آیات تشریعی و آیات تکوینی میشود، در عیون اخبار الرضا علیهالسلام مناظره سلیمان مروزی با حضرت امام رضا علیهالسلام ذکر شده که حضرت با اشاره به آیه «یمحوا الله و ما یشاء و یثبت و عنده ام الکتاب»(رعد، 39) فرمودند: آیا با این وجود، ( خداوند) از کار آفرینش فارع شده است؟ (عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 179) در قرآن مجید، اعتقاد بهود به استحاله نسخ در احکام و تغییر و تبدیل نظام موجود آفرینش مورد نکوهش قرار گرفته است و بیان میدارد که دست خداوند بسته نیست، سنت الهی در نظام آفرینش آن است که ، خلق میکند و از بین میبرد، میبخشد و دریغ میکند، زنده میکند و میمیراند و..."