چکیده:
ابوسنامه یکی از متون برجسته در گسترة ادب فارسی است که به جامعه و مفاهیم پیرامون آن میپردازد. عنصرالمعالی به عنوان نویسندة کتاب، گاهی با سنت شکنی های آگاهانه، کلام را پیچیده و دیریاب کرده و رمزهایی را در لایه های زیرین متن گنجانیده است که مخاطب جزئینگر را به سوی معنا راهنمایی میکند. در دوران معاصر، علم نشانه شناسی به عنوان روشی برای تحلیل ابعاد جدیدی از یک اثر به کار میرود و یکی از متغیرهای مهم آن، رمزگان نام دارد. رولان بارت، پژوهشهایی را در این باره انجام داده و رمزگان را به پنج نوع کنشی، هرمنوتیکی، نمادین، معنابنی و فرهنگی تقسیم کرده و برای هرکدام کارکردی را شرح داده است. در مقالة حاضر، با استناد به منابع کتابخانه ای و روش تفسیری از نوع کیفی، مبانی مفهوم عدالت به عنوان مؤلفه ای اجتماعی در قابوسنامه بر اساس رمزگان ارجاعی و فرهنگی کاویده شده است تا اغراض عنصرالمعالی از بازگویی اندرزهای اخلاقی در این اثر کاویده شود. نتایج کلی تحقیق نشان میدهد که در سطح رمزگان فرهنگی، ایدئولوژی و بینامتنیت دینی برای تبیین آموزه ها نمودی فراگیر داشته است. نویسنده با استناد به دو منبع اصلی و مهم ایرانی – اسلامی، موضوعات مورد نظر خود را در اختیار مخاطبان قرار داده و ابعاد گوناگونی از اهمیت دادگری را در جامعه تبیین کرده است
Qaboosnameh is one of the prominent texts in the field of Persian literature that deals with society and the concepts around it. As the author of the book, the element of transcendence, sometimes with conscious tradition-breaking, complicates and elucidates the word and incorporates codes into the underlying layers of the text that guide the partial audience towards meaning. In modern times, the science of semiotics is used as a method to analyze new dimensions of a work and one of its important variables is called cryptography. Roland Barthes has done research on this and has divided the codes into five types of action, hermeneutic, symbolic, semantic and cultural, and has described a function for each. In the present article, citing library sources and qualitative interpretive methods, the foundations of the concept of justice as a social component in Qaboosnameh have been explored based on referential and cultural codes to explore the intentions of the Supreme Element in retelling moral advice in this work. The general results of the research show that at the level of cultural codes, religious ideology and intertextuality have a comprehensive appearance to explain the teachings. Citing two main and important Iranian-Islamic sources, the author has provided the audience with his desired topics and explained various aspects of the importance of justice in society.
خلاصه ماشینی:
بررسي و تحليل مفهوم عدالت در سيرة سياسي پادشاهان در کتاب قابوس نامه با رويکرد به رمزگان ارجاعي و فرهنگي از رولان بارت رحمت الله حق طلب ١ تاريخ دريافت : ١٤٠٠/٠٧/٠١ مهدي نوروز٢ تاريخ پذيرش : ١٤٠٠/٠٩/٠٩ 3 محبوبه ضياءخداداديان چکيده قابوس نامه يکي از متون برجسته در گسترة ادب فارسي است که به جامعه و مفاهيم پيرامون آن مي پردازد.
عنصرالمعالي با بهره گيري از مباني فرهنگي دو دورة مختلف ايران يعني دوران باستان و روزگار اسلامي ، به مسائل گوناگون انساني پرداخته و مجموعه اي دقيق و کمال بخش از دغدغه هاي گوناگون فردي و اجتماعي را بازنمايي کرده است که در ارتقاي سطح شعور و بينش مخاطبان تأثير بسزايي دارد.
سؤالات تحقيق - بررسي و تحليل قابوس نامه بر اساس مباني رمزگان ارجاعي و فرهنگي چه تأثيري در بازنمايي آراء عنصرالمعالي دارد؟ - مهم ترين منابع اثرگذار بر انديشه هاي اخلاق محور عنصرالمعالي چيست ؟ - عنصرالمعالي از کاربست رمزگان ارجاعي در تبيين مفهوم دادگري چه هدف يا اهدافي داشته است ؟ ١-٣.
پيشينۀ تحقيق بررسي ها نشان مي دهد که تاکنون در هيچ پژوهشي با استفاده از نظريۀ رمزگان هاي پنج گانۀ بارت ، لايه هاي ثانويه و به طور کلي ، سطح فکري و محتوايي قابوس نامه به ويژه دربارة مفهوم عدالت و دادگري بررسي و کاويده نشده است .
نتيجه گيري در اين پژوهش ، کيفيت رمزگان ارجاعي و فرهنگي در ارتباط با مفهوم عدالت در قابوس - نامه بر اساس آراء رولان بارت بررسي و کاويده شده است تا ظرفيت هاي اجتماعي اين اثر بازنمايي شود.